Schrif­te­lijke vragen inzake ‘tafeltje dekje’ voor ratten in de Rivie­ren­buurt

Indiendatum: 1 feb. 2021
Antwoorddatum: 18 mrt. 2021

1. Klopt het dat er al jarenlang meldingen worden gedaan bij de GGD en het stadsdeel van het toenemende aantal ratten in deze buurt? Zo ja: klopt het dat meldingen niet worden opgevolgd? Graag een toelichting.

Ja. Nee. Meldingen in het meldingensysteem en bij het adviespunt van de GGD worden altijd in behandeling genomen. Bij iedere melding wordt de prioriteit bepaald en op basis van de inventarisatie van de oorzaken vindt de aanpak situationeel plaats. Waarbij een melding van een rat in de woning met voorrang wordt behandeld. Het beheersbaar houden van de rattenpopulatie in de openbare ruimte is complex. Het vereist een gecoördineerde aanpak die inhaakt op de woonomstandigheden; nestelmogelijkheden bij het groen en water; het gedrag van de bewoners en ondernemers; en het voedsel-, en afvalaanbod. Meldingen worden altijd afgehandeld, zij het wel verschillend en afgestemd op de oorzaak van de aanwezigheid en overlast door dieren, zoals het krantenartikel in het Parool beschrijft.

2. Wat is er tot nu toe precies gedaan om dit gebied schoner te krijgen? Welke maatregelen zijn er genomen om zwerfafval en uitpuilende prullenbakken te voorkomen?

Stadsdeel Zuid geeft aan dat reinigingswerkzaamheden in de openbare ruimte periodiek plaats vinden en afvalbakken tijdig worden geleegd. Corona en het vele thuisblijven heeft gezorgd voor een explosief gestegen aanbod van huishoudelijk afval en hiermee samenhangende overlast aan zwerfafval. De uitzonderlijke situatie heeft er toe geleid dat in het najaar is gestart met een Amsterdams afvaloffensief. Per stadsdeel worden de 150 plekken met het meeste afvaloverlast (waaronder bijplaatsingen op containerlocaties) aangepakt.

3. In het Telegraaf-artikel vertellen bewoners dat er periodiek een dame op een fiets haar broodkrat komt legen op straat en meldt stadsdeelbestuurder Rocco Piers dat een voerverbod momenteel wordt overwogen. Is het bij de gemeente bekend dat er in de buurt gevoerd wordt? Waarom is er niet eerder een voerverbod overwogen?

Ja. Op 20 december 2017 heeft de gemeenteraad een voerverbod in artikel 5.18 in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) toegevoegd. Dit artikel biedt de mogelijkheid om gebieden aan te wijzen waar het verboden is om dieren te voeren. Doel van dit artikel is het tegengaan van het aantrekken van dieren die overlast geven, onder andere door vervuiling van de openbare ruimte en het overmatig voeren van dieren. Plekken waar overmatig wordt gevoerd en dus voedselresten achter blijven, trekken overlastgevende dieren aan die zich bovendien snel kunnen vermeerderen. Het artikel biedt de mogelijkheid voor lokaal maatwerk: uitsluitend de plekken waar bovenstaande problemen zich voordoen of verwacht worden, kunnen – eventueel tijdelijk – worden aangewezen als verbodsgebied. Stadsdeel Zuid geeft aan dat op basis van de cijfers van de GGD er geen alarmerende plaagdruk wordt waargenomen, beschouwd vanuit de volksgezondheid-normen (onder andere gebaseerd op meldingen). Wel vraagt de lokale situatie, gelet op onder andere de toename van het afvalaanbod en de mate van voeren van dieren om meer maatregelen. In de omgeving van het Victorieplein, de Rooseveltlaan en de Lekstraat, vertoont de IJsselbuurt de hoogste mate van toename van het aantal vastgestelde rattenlocaties. Een voederverbod wordt zodoende ingesteld.

4. Wat voor pilots lopen er ‘om het groene gebied zo min mogelijk aantrekkelijk te maken voor ratten’, zoals verwoord in het artikel door de stadsdeelbestuurder? Is het waar dat het aanpassen van bosschages hier een onderdeel van is? Zo ja, kan het college precies aangeven wat dit inhoudt?

Om schuil- en nestelgelegenheid te beperken en is het van belang veelal dicht groen (wat ook kans heeft sneller te vervuilen) waar het kan terug te brengen naar meer open, goed schoon te houden en voor dieren minder aantrekkelijk groen. Stadsdeel Zuid geeft aan dat op het Victorieplein een deel van groen mede op basis hiervan met snoeiwerkzaamheden is aangepast.

5. Is het college of het stadsdeel van plan met een specifieke aanpak te komen gericht op het schoonhouden van deze buurt? Zo ja, zal een voorlichtingscampagne hier onderdeel van uitmaken?

Ja. Stadsdeel Zuid is van plan om in samenwerking met de GGD met een specifieke aanpak te komen. De invoering van een voerverbod en de handhaving ervan is vaak als solitaire maatregel weinig effectief. De invoering van een dergelijk verbod wordt daarom altijd in combinatie met buurtvoorlichting ingezet en kan zo bovenal worden beschouwd als bewustwordingsinstrument gericht op de effecten van voeren en die stadgenoten ook in staat stelt zelf bij te dragen aan het wegenemen van oorzaken en verminderen van ervaren overlast.

6. Acht het college het nodig om de staat van de riolering aldaar te controleren als onderdeel van het tegengaan van het aantrekken van ratten? Graag een toelichting.

Nee. Waternet geeft aan dat een deel van de riolering rondom het Victorieplein al recentelijk is gereinigd en geïnspecteerd (2020) en daarbij in de openbare riolering geen ernstige gebreken zijn geconstateerd. Als er ratten in een gebied voorkomen, kunnen deze zich ook ophouden in het riool. Een rat kan het riool in- of uittreden via een (voor het functioneren noodzakelijke) verbinding met het oppervlaktewater, zoals bijvoorbeeld een overstort of nooduitlaat. Ook kunnen ratten toegang krijgen tot het riool bij een defect (een gat). Het opsporen van eventuele defecten aan het openbare riool vindt regelmatig plaats met camera-inspectie (elke 5 – 15 jaar). Als er defecten worden geconstateerd, wordt hier direct actie op ondernomen. Het kan ook voorkomen dat er een defect is in het private deel van de riolering, bijvoorbeeld in de kruipruimte onder het huis. Over deze mogelijke defecten is geen data beschikbaar. Als ratten zich toegang hebben verschaft tot het riool, vinden zij daar schuilplaats, water en voedsel in de vorm van vetafzetting. Deze vetresten worden regelmatig verwijderd bij het reinigen van het riool (elke 5 jaar). Overigens is in 2019 gestart met een grootschalige renovatie van het rioolstelsel in de Rivierenbuurt, die komende jaren wordt afgerond. Aanleiding van deze renovatie is niet de toestand van het riool, maar het op orde houden van het functioneren.

7. Vindt het college dat er in dit geval sprake is van een excessieve situatie als het gaat om het aantal ratten? Graag een toelichting.

Nee. Stadsdeel Zuid geeft op basis van de cijfers van de GGD aan dat vooralsnog geen alarmerende plaagdruk is waargenomen, beschouwd vanuit de volksgezondheid-normen (onder andere gebaseerd op meldingen). De IJsselbuurt vertoont in de omgeving wel de hoogste mate van toename van het aantal vastgestelde rattenlocaties.

8. Is het college bezig met (plannen waarbij ingezet wordt op) het doden van ratten in dit gebied? Zo ja:

Ja. Voorop staat altijd een gerichte aanpak om overlast en schade in de openbare ruimte bij de bron aan te pakken (aanbod van voer) en dierenpopulaties zoveel mogelijk op diervriendelijke manieren te beheersen. Het instellen van een voederverbod komt hieruit voort. Soms kan het, voor het welzijn van mensen, nodig zijn om overlastgevende dieren te doden. De Flora- en faunawet en het daaruit voortvloeiende besluit ‘Beheer en schadebestrijding dieren’ vormt de wettelijke basis voor dierplaagbeheersing door de GGD.

a. op welke manier zullen de ratten worden gedood / worden ze gedood en hoe wordt voorkomen dat andere (huis)dieren slachtoffer worden van de dodingsmethode? Indien mogelijk wordt buiten gebouwen, gewerkt met de mechanische methode (klemmen). Dit is landelijk vastgestelde wetgeving ter voorkoming van doorvergiftiging en nodeloos milieuvervuiling door toxinen (giftige lokaasbestrijdingsmiddelen) en hangt ook samen met toenemende resistentie van ratten voor toxinen waarmee het middel in noodsituaties niet meer werkzaam zou zijn.

b. vindt het college het niet weerzinwekkend om dieren te doden terwijl hun aanwezigheid te danken valt aan het gedrag van bewoners en de nalatigheid van de gemeente?

Het college is er alles aan gelegen zo diervriendelijk mogelijk bestrijding toe te passen. De focus is altijd gericht op preventie met aanpassingen en maatregelen die het aantrekken, verblijf en de ontwikkeling van o.a. ratten moet minimaliseren.

c. ziet het college in dat het doden van dieren geen enkel nut heeft wanneer er niet direct structureel wordt ingezet op het stoppen met deze dieren aantrekken?

Ja. Zie antwoord vraag 8b.

d. is het college bereid het doden van deze dieren te heroverwegen en direct over te gaan tot een voerverbod, intensievere schoonmaak en vuilnisophaal en een bewustwordingscampagne?

Er wordt altijd kritisch gekeken of de mechanische methode (klemmen) nog nodig is. De focus is altijd gericht op preventie (in plaats van klemmen) Een aanpak met aanpassingen en maatregelen die het aantrekken, verblijf en de ontwikkeling van o.a. ratten moet minimaliseren.

9. Kan het college de raad spoedig informeren over de voortgang van het in 2017 voor het laatst beschreven stadsbrede project om het aantrekken van ratten tegen te gaan? Kan hierbij specifiek worden ingegaan op de toen aangekondigde ‘gereedschapskist’ voor de aanpak van oorzaken en op de ‘toolkit’ met campagnemogelijkheden voor stadsdelen? In hoeverre heeft het college een beeld van het succes van de aanpak?

Ja. Het college zal in de loop van het jaar rapporteren over de stadsbrede aanpak. Tot voor Corona werd de populatie beheersbaar gehouden met de werkwijze zoals aangegeven in de update van stedelijke aanpak van overlastgevende dieren (zie brief van oktober 2018). Naast de piek in het huisafval van het afgelopen jaar is er een vergelijkbare piek in het aantal rattenmeldingen waar te nemen. Met het afvaloffensief (zie brief van 5 november 2020) wordt werk gemaakt van de afvalsituatie. Het afvaloffensief moet verlichting brengen ook in het beheersbaar houden van een acceptabele rattenpopulatie. Niet alleen het afvalaanbod is van invloed op de rattenpopulatie. Ook alle toekomstige plannen voor het groen en de klimaatadaptatie gaan hun uitwerking hebben op de rattenpopulatie. Het maakt dat de organisatie omtrent dierplaagbeheersing onder druk komt te staan. Het college zal hier in de aangekondigde rapportage nader op ingaan. Waar de huidige werkwijze wordt toegepast zoals de Transvaalbuurt in stadsdeel Oost, is een verbetering te zien in het aantal rattenlocaties. Uit de ‘gereedschapskist’ is hier gebruikt gemaakt van huis aan huis voorlichting, voerverbod en het plaatsen van een tijdelijke afvalvoorziening.

10. Heeft er inmiddels een actualisering plaatsgevonden van het beleidskader ‘overlastgevende dieren in de openbare ruimte GGD’ uit 2010?

Nee. De werkwijze van de GGD staat beschreven in de ‘Nota Beleid en aanpak van schade of overlast door dieren in de openbare ruimte in Amsterdam' (2010). Op 21 april 2016 is de Agenda Dieren vastgesteld. Daarin zijn de inzet en acties opgenomen over het beheersen van overlast van dieren in de openbare ruimte. In het coalitieakkoord 2019-2022 is onder Dierenwelzijn (onderdeel Duurzaamheid en Groen) opgenomen dat 'het Programma Overlastgevende Dieren wordt voortgezet'.

11. Is het college van plan om stadsbreed met extra preventieve maatregelen te komen gericht op het schoonhouden van de stad, zoals het uitbreiden van het voerverbod wat nu alleen geldt in Nieuw-West, Zuidoost en West? Zo ja, zal een voorlichtingscampagne over de consequenties van (overmatig) voeren, inclusief duidelijke informatiebordjes op plaatsen waar veel brood gevoerd wordt, hier onderdeel van uitmaken?

Nee. Zie ook antwoord vraag 3. Er wordt gebiedsgericht gewerkt. Op die plekken met overlast wordt in samenspraak met alle betrokken partijen bij dierplaagbeheersing, afvalinzameling, reiniging, wonen en groen- en waterbeheer gekeken welke maatregelen haalbaar en nuttig zijn om overlastsituaties tot beheersbare proporties terug te brengen.