ARTIS Masterplan 2030 – bezoe­kers­belang voorop, dieren­welzijn vergeten

Na maandenlang aandringen door de Partij voor de Dieren heeft ARTIS eindelijk het Masterplan 2030 gepubliceerd. Dit toekomstplan van ARTIS was tot de dag van vandaag geheim, maar het Amsterdamse College van B&W (bestaande uit GroenLinks, PvdA en D66) sprak er wel haar steun en enthousiasme over uit. Wat blijkt nu? In dit plan wordt één ding schokkend duidelijk: ARTIS zet de bezoekerservaring boven het welzijn van de dieren. De groei van 1,4 naar 2 miljoen bezoekers per jaar wordt zelfs als ‘de meest relevante doelstelling’ aangemerkt. In het plan erkent ARTIS dat gekooide dieren bij de ‘oude visie’ horen, maar de oplossing wordt gezocht in verbloeming van zichtbare elementen van gevangenschap. Het ontbreekt aan concrete plannen voor beter dierenwelzijn en een afname van het aantal dieren. De Partij voor de Dieren reageert.

Bezoekersaantallen boven dierenwelzijn
Het doel van het Masterplan van ARTIS is meteen duidelijk. “De meest relevante doelstellingen zijn een groei van 1,4 naar 2 miljoen bezoeken per jaar [...] en het behouden van de 8+ in bezoekersbeleving,” schrijven ze. In de 200 pagina’s die daarop volgen, gaat het primair over het verbeteren van deze bezoekerservaring en het stroomlijnen van bezoekersstromen. De visie op dieren beslaat slechts 2 van de 208 pagina’s (met hierop grote foto's, vooral van menselijke bezoekers). Ons probleem? De totale focus op de menselijke ervaring. Het lijkt erop dat ARTIS even vergeten is dat zij met levende wilde dieren te maken hebben die een beter leven verdienen.

Gevangenschap kun je niet verhullen
Dieren die gekooid worden tentoongesteld horen bij de “oude visie van ARTIS”, schrijven ze. In het plan hebben ze het ook over “onaantrekkelijke afscheidingen tussen mens en dier” en noemen ze als ambitie: “waar mogelijk […] hebben de verblijven geen storende barrières tussen mens en dier.” Als je naar het nieuwe leeuwen-, en olifantenverblijf kijkt, dan zie je inderdaad meer open ruimte en minder kooi. Maar maakt dat de dieren minder gevangen? Nee: dat is optisch bedrog. Artis schrijft zelfs: “In ARTIS wordt niet een poging gedaan om het ecotoop van een dier zo natuurgetrouw na te bootsen, maar wordt ervoor gekozen een meer artistieke en abstracte interpretatie te geven van het dierverblijfontwerp, dat wel zo veel mogelijk tegemoetkomt aan en gebaseerd is op het dierenwelzijn.” Even knipperen met de ogen: een abstracte interpretatie boven een natuurgetrouwe nabootsing? Wat hebben de dieren aan deze abstracte benadering? Het verhogen van de visuele aantrekkelijkheid gaat boven de ervaring van het dier.

Gevangenschap kun je niet camoufleren. Of het nu gaat om een kooi, een hek, een net, glas, of water: gevangenschap blijft gevangenschap.

In dit plan erkent ARTIS dat het gevangenhouden van dieren niet meer van deze tijd is. Als voorbeeld van ‘het minder mooie gezicht van ARTIS’ staat zelfs geschreven: “sterk gevoel dat de dieren een attractie zijn”. Daarom wordt er gezocht naar manieren om het element van gevangenschap voor het oog van de mens te verdoezelen en abstract te maken. Maar gevangenschap kun je niet camoufleren. Of het nu gaat om een kooi, een hek, een net, glas, of water: gevangenschap blijft gevangenschap. De conclusie van ARTIS: we moeten gevangenschap minder zichtbaar maken. Maar de conclusie hoort te zijn: als gevangenschap niet meer van deze tijd is, moeten we een dieren meer opsluiten. De concrete plannen op dit gebied ontbreken.

ARTIS is óók goed op weg
Met betrekking tot de educatieve en museale waarde zonder opgesloten dieren is ARTIS eigenlijk al hard op weg. ARTIS noemt zichzelf een frontrunner, ze willen mee met de tijd, en ze willen sterker acteren in relatie tot actuele thema's zoals biodiversiteitsherstel, hernieuwbare energie en klimaatadaptatie. ARTIS is zelfs bereid meer te schuren op deze thema's en zich als kennisinstituut te profileren. Ze benadrukken wat ze op dit gebied al hebben en wat er nog verder ontwikkeld wordt: de Academie, musea, Planetarium, Micropia, bibliotheek, erfgoedcollecties, monumentale gebouwen, beelden, planten en bomen, het beleven van donkerte. Dit is wat de Partij voor de Dieren betreft echt geweldig en uniek! Dít is de toekomst.

ARTIS hoort bij Amsterdam, maar moet met haar tijd mee gaan en een andere vorm en invulling krijgen – zoals een openbaar stadspark voor iedereen. Dus ARTIS, waar blijven jullie concrete maatregelen om het educatieve park van de toekomst te worden, waarin het belang van de relatie tussen mens en dier zichtbaar wordt gemaakt, zonder het ouderwets tentoonstellen van levende wezens in gevangenschap? Directeur Rembrandt Sutorius zei het zelf: “het is tijd. Laten we beginnen.”

Meer info:

• Lees hier het Masterplan 2030 van ARTIS.
• Lees hier meer over ons voorstel: Artis, van dierentuin naar publiek stadspark.
• Lees hier over de teleurstellende reactie van het College van B&W.
• Lees hier het AT5 artikel "Artis publiceert toekomstplannen tot 2030: groene parkeergarage en minder focus op dieren"