De Partij voor de Dieren veront­waardigd om korte reactie stads­be­stuur op ARTIS-voorstel: “de dieren verdienen meer dan dit.”

In hartje Amsterdam leven honderden diersoorten samen op 15,1 hectare grond. Hun dagen slijten zij in kleine, kunstmatige verblijven waarin zij hun natuurlijke gedrag niet kunnen uiten, terwijl ze door meer dan een miljoen mensen per jaar bekeken worden. Klinkt gek? Dat is het ook, maar toch gebeurt het tot op de dag van vandaag nog in dierentuin ARTIS. De Partij voor de Dieren vindt dit niet meer van deze tijd en kwam op februari 2024 daarom met een uitgebreid voorstel om de dierentuin om te vormen tot openbaar stadspark. Nu, een half jaar later, reageert het stadsbestuur met een schamele 2 A4’tjes op ons voorstel, waarin er niet inhoudelijk op ons voorstel en de bezwaren in wordt gegaan. Onbegrijpelijk.

In februari zorgde het voorstel voor veel commotie en persaandacht, maar een bestuurlijke reactie bleef uit. Nu, een half jaar later, reageert het college eindelijk met een brief van slechts twee kantjes, zonder enige inhoudelijke reactie op onze bezwaren. Hoewel wij in ons voorstel de argumenten vóór dierentuinen en het houden van dieren op deze manier stuk voor stuk hebben weerlegd, lezen wij hier in de reactie niets over terug. Op de alternatieve mogelijkheden die wij aandragen, wordt evenmin ingegaan. Anke Bakker, fractievoorzitter en initiatiefnemer van het voorstel, laat het er niet bij zitten: “de dieren verdienen meer dan dit.”

Promotie voor ARTIS
Anke vervolgt: “onbegrijpelijk dat er een half jaar nodig was om de reclameteksten van ARTIS te copy-pasten.” In de brief wordt ARTIS omschreven als een hemels groen walhalla waar bezoekers pas écht leren wat de waarde van groen is in het centrum van de stad: “ARTIS biedt rust, schone lucht en schaduwrijke plekken met watertuinen die verkoeling bieden tegen hittestress,” zo is te lezen. Dat dit juist datgene is wat wij intact willen houden, vermeerderen en openbaar willen maken, maar dan zonder de opgesloten dieren - daar wordt niet op ingegaan.

Soorten“behoud”
De brief is ook lovend over hoeveel aandacht ARTIS besteedt aan natuurbehoud, educatie en dierenwelzijn. Dat de dierentuin aan soortenbehoud zou doen, schreeuwen zij zelf ook van de daken. “Klimaatverandering en het uitsterven van diersoorten zijn aan de orde van de dag,” aldus ARTIS-directeur Rembrandt. Dit verhaal wil ARTIS volgens hem “naar de voorgrond brengen”.

Vanuit de fokprogramma's in ARTIS met ongeveer 100 soorten, zijn er in het verleden slechts een handjevol daadwerkelijk in vrijheid uitgezet.

Maar in de realiteit is de rol van de dierentuin in het behoud van bedreigde diersoorten minimaal. Veruit de meeste opgesloten dieren in ARTIS zijn op geen enkele manier bedreigd. En vanuit de fokprogramma's in ARTIS met ongeveer 100 soorten, zijn er in het verleden slechts een handjevol daadwerkelijk in vrijheid uitgezet. Deze 100 diersoorten zijn bovendien een druppel op de gloeiende plaat als je je realiseert dat volgens de IUCN classificatie vandaag de dag ruim 14.407 diersoorten bedreigd worden. Veel effectiever zou het dus zijn om zorg te dragen voor het behoud en herstel van de natuurlijke leefomgeving van deze diersoorten in plaats van het – zeer stressvolle fokprogramma – waarin vaak de mannetjes over de hele wereld worden versleept.

“Natuurlijk” gedrag
Ook houdt ARTIS volgens het college voldoende rekening met dierenwelzijn. Zo is in de brief onder andere te lezen: “soorteigen gedrag wordt gestimuleerd door nabootsing van natuurlijke leefomgevingen, stimulatie van sociaal gedrag, verrijking, en gemixte dierverblijven.” Ons argument dat er in ARTIS helemaal geen ruimte is voor soorteigen gedrag, en dat het nabootsen van natuurlijke simpelweg onmogelijk is... daarover is niets te lezen.

Feit blijft: jaguars kunnen tot 80 km/u rennen, maar hun volledig omheinde verblijf in ARTIS is hier veel te klein voor. Olifanten lopen in het wild dagelijks 10 kilometer, maar in ARTIS worden ze beperkt tot hetzelfde kleine rondje. Zeeleeuwen kunnen tot 137 meter diep duiken, maar hun tank in ARTIS is bij lange na niet zo diep. En in plaats van een uitbreiding van de tank, werd er in 2017 een grote feestzaal pal naast gebouwd. Hun natuurlijke leefomgevingen zijn kortom niet na te bootsen en van soorteigen gedrag kan daarom automatisch geen sprake zijn. Dit alles wordt hen in de dierentuin ontnomen.

Educatieve “waarde”
ARTIS zou een hoge educatieve waarde hebben. Om dit te onderschrijven, vindt het college het afdoende om de musea, lesprogramma’s, presentaties en rondleidingen van de dierentuin op te sommen, om vervolgens te concluderen dat een breed publiek zo leert om verantwoord met de natuur om te gaan. Dat de ARTIS-academie, Micropia, Planetarium en het Groote Museum van grote waarde zijn, onderschrijven wij. Deze museale functie is echter al sterk genoeg zonder het aspect van levende dieren in gevangenschap.

Want wat het brede publiek van opgesloten dieren over de omgang met de natuur leert, is hoe het juist niet moet! Jonge en beïnvloedbare kinderen leren hoe onnatuurlijk gedrag eruitziet en hoe je juist niet met dieren moet omgaan. Het is geenszins een rechtvaardiging om levende wezens op te sluiten. Een goed argument dat het tegendeel bewijst, is in de brief nergens te bekennen.

Zeeleeuwen duiken tot 137 meter diep. In plaats van een uitbreiding van hun kleine tank, werd er een feestzaal pal naast gebouwd.

Een dier willen zien is geen recht
Welk argument blijft er nog over? Volgens de directeur van ARTIS, Rembrandt Sutorius, is het houden van dieren in ARTIS nodig omdat niet iedereen in de positie is om naar Afrika of Azië te vliegen om olifanten te bekijken. “Maar hier zie je ze wel. Als je dieren niet kent, kun je er ook niet van gaan houden," beargumenteert Sutorius in De Telegraaf. "En om ervoor te zorgen moet je ervan houden. Dat is essentieel.”

“Ik ontken niet dat het leuk is om dieren te zien,” zei Anke eerder dit jaar tegen De Telegraaf. Maar zij blijft bij haar argument dat dieren vrijgelaten moeten worden in hun natuurlijke habitat – en daar hoeft echt niet iedereen naartoe te vliegen. “Dat is een heel mens-egoïstische manier van naar de wereld kijken. Het is geen recht.”

Door tot alle dieren vrij zijn
De bredere maatschappelijke discussie over hoe de mens omgaat met andere levende dieren is er één die het college met deze beantwoording duidelijk uit de weg gaat. Maar de Partij voor de Dieren blijft voor álle dieren opkomen, en zal blijven vechten de dieren in ARTIS vrij zijn. Wij zullen het hier dan ook niet bij laten en kijken uit naar de raadscommissie Mobiliteit, Openbare Ruimte en Water 4 juli aanstaande waar ons voorstel en deze beantwoording van het college besproken zal worden. Bakker: “Hopelijk staan de politieke partijen in de raad wel open voor een inhoudelijke discussie en gaan zij zich niet óók opstellen als papegaai van de marketingafdeling van ARTIS.”

De discussie over hoe de mens omgaat met andere levende dieren is er één die het college met deze beantwoording duidelijk uit de weg gaat.