Schrif­te­lijke vragen van het lid Bakker inzake de rol van de Amster­damse Haven bij ontbossing voor soja en palmolie

Indiendatum: 7 mei 2024

Toelichting:

Wereldwijd is de EU een van de topimporteurs van soja en palmolie uit landbouwgebieden elders in de wereld. Voor de productie van soja en palmolie worden vaak unieke en biodiversiteitsrijke bosgebieden platgebrand. Zeker 80% van het wereldwijde bosverlies is toe te schrijven aan de productie van landbouwproducten, waaronder rundvlees, soja en palmolie. Bedrijven actief in internationale productie- en handelsketens van landbouwproducten zijn, op basis van internationale standaarden op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen, verplicht om ontbossing te stoppen en in de toekomst te voorkomen^[1].

De Amsterdamse haven is een belangrijke locatie voor de verwerking van soja uit onder andere Brazilië. In 2021 heeft de Amsterdamse haven zich aangesloten bij de Round Table on Responsible Soy (RTRS). In datzelfde jaar verscheen echter een zeer kritisch rapport van Milieudefensie “Een schimmige sojaketen; hoe Nederlands vlees en zuivel ontbossing voeden” waar deze vorm van certificering en de rol van de Amsterdamse Haven in deze keten onder de loep is genomen^[2]. Uit onderzoek blijkt dat een bedrijf als SLC Agrícola, de grootste beursgenoteerde sojaproducent in Brazilië, nog altijd RTRS gecertificeerd is. Dit terwijl het bedrijf tussen 2011 en 2017 39.887 ha land ontboste, waarvan zo’n 30.000 ha in de biodiversiteitsrijke gebieden. Bovendien blijkt uit cijfers van het Wereld Natuur Fonds dat de ‘Zero Deforestation Commitment’, een commitment waar RTRS de sterkste vorm van is, maar nauwelijks leidt tot minder ontbossing^[3].

Bunge, een bedrijf actief in de Amsterdamse haven, is een van Europa's grootste soja importeurs. Het bedrijf is door onderzoekers in verband gebracht met bijna 60.000 hectare ontbossing in de periode maart 2019 en maart 2021. Hiervan was ruim een derde in beschermd gebied en mogelijk illegaal. Het ontboste gebied komt overeen met drie keer de oppervlakte van Amsterdam en een geschatte CO2-uitstoot van 9,2 Mton.

Naast soja, verwerkt Bunge op grote schaal palmolie in de Amsterdamse Haven onder de naam Bunge Loders Croklaan. In 2018 nam Bunge het bedrijf voor 70% over van IOI, een Maleisisch concern^[4]. Met Bunge Loders Croklaan, zo valt te lezen in de brief over ketenverantwoordelijkheid, is de gemeente Amsterdam overeengekomen dat zij op hun nieuwe locatie in Hoogtij, waar een nieuwe energiezuinige fabriek zal worden gebouwd die de twee huidige Nederlandse productielocaties samenvoegt, alleen ontbossingsvrije palmolie zal verwerken[5]. In 2016 constateerde Greenpeace echter dat Loders Croklaan, ondanks deelname aan de RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil), nog steeds palmolie koopt van partijen die in verband gebracht worden met grootschalige ontbossing, ontginning van veengebieden en mensenrechtenschendingen in Indonesië en Maleisie^[6]. Ook Milieudefensie is zeer kritisch over deze vorm van certificering, onder andere omdat RSPO volgens hen slecht of niet controleert of de producenten zich aan de gemaakte afspraken houden en RSPO-gecertificeerde bedrijven toch vaak in opspraak raken^[7].

De gemeente Amsterdam verwacht van al haar deelnemingen dat zij een voorbeeldfunctie vervullen in hun eigen sector op het gebied van maatschappelijke verantwoord ondernemen. De Partij voor de Dieren Amsterdam vindt het dan ook belangrijk dat de gemeente als 100% eigenaar van het Havenbedrijf haar verantwoordelijkheid neemt om Amsterdamse bedrijven die opereren binnen internationale soja- en palmolieketen aan te sporen om de hoogste mogelijke standaarden op het gebied van duurzaamheid te hanteren. We zijn daarom benieuwd naar de effectiviteit van de RTRS, de RSPO en welke stappen zijn ondernomen voor verbetering.


Gezien het vorenstaande stelt ondergetekende, namens de fractie van de Partij voor de Dieren, op grond van artikel 84 van het Reglement van orde gemeenteraad en raadscommissies Amsterdam, de volgende schriftelijke vragen:

1. Is het college bekend met het Milieudefensie rapport “Een schimmige sojaketen; hoe Nederlands vlees en zuivel ontbossing voeden”?
2. Acht het college het wenselijk dat Bunge, een bedrijf dat zich mogelijk schuldig maakt aan illegale ontbossing, gevestigd is in de Amsterdamse Haven met zowel een soja als palmolie fabriek?
3. Deelt het college de conclusie van het Wereld Natuur Fonds (WNF) dat certificering in de soja-keten geen duidelijk effect heeft teweeggebracht tegen ontbossing? Zo nee, waarom niet?
4. Deelt het college het inzicht dat er ondanks toetreding van de Amsterdamse Haven tot RTRS nog steeds veel verbetering nodig is op het gebied van duurzaamheid en transparantie in de soja-keten? Zo nee, waarom niet?
5. Heeft het Havenbedrijf zicht op welke verbeteringen plaats hebben gevonden sinds het verschijnen van het rapport van Milieudefensie? Zo ja, welke?
6. Welke stappen kan het college zetten om foute soja uit de haven te weren? Is het college van plan om hier actie op te ondernemen? Graag een toelichting.
7. In de brief over ketenverantwoordelijkheid wordt benoemd dat Bunge op schema ligt om in 2025 haar sojaketen volledig ontbossingsvrij te hebben gemaakt. Waar blijkt dat uit? Welke stappen worden nu door Bunge ondernomen om dat doel te halen? Wordt 100% ontbossingsvrij in 2025 op basis van RTRS-certificering behaald? Zo ja, is dit volgens het college dan wel een betrouwbaar gegeven?
8. In de Amsterdamse voedselvisie wordt ingezet op een eiwittransitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten, vanuit de noodzaak om klimaat- en diervriendelijker te consumeren. Hoe rijmt het college deze ambitie met het feit dat de haven, waar Amsterdam 100% eigenaar van is, een verwerking van soja voor veevoer faciliteert? Graag een toelichting.
9. Kan het college uitsluiten dat Bunge momenteel in de haven palmolie verwerkt die gepaard is gegaan met ontbossing? Zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet? Vanaf wanneer verwacht het college dat Bunge enkel nog ontbossingsvrije palmolie verwerkt?
10. Welke indicatie heeft het college dat de belofte van Bunge Loders Croklaan om in de nieuwe fabriek enkel nog ontbossingsvrije palmolie te verwerken standhoudt? Is ontbossingsvrije palmolie gebaseerd op het RSPO-keurmerk? Graag een toelichting.
11. Is het college net als de Partij voor de Dieren van mening dat het RSPO-keurmerk onvoldoende garanties biedt op ontbossingsvrije palmolie? Zo ja, waarom is er dan toch voor gekozen om Bunge een volledig nieuwe fabriek te laten bouwen zonder garanties op ontbossingsvrije palmolie? Zo nee, waarom niet?
12. Welke stappen kan het college zetten om foute palmolie uit de haven te weren? Is het college van plan om hier actie op te ondernemen? Graag een toelichting.
13. Welke middelen, zoals beschreven in de brief over ketenverantwoordelijk is het college bereid om in samenspraak met het Havenbedrijf in te zetten ten aanzien van Bunge? Is het college bereid om contractverlenging met Bunge uit te sluiten en zo te voldoen aan de Amsterdamse duurzaamheidsambities zoals verwoord in 'onze stad van morgen’ en in de voedselstrategie?
14. Is het college, in lijn met de aanbevelingen van Milieudefensie uit het rapport, bereid om er actief voor te pleiten bij het Rijk om een klimaatplanplicht (weer) op te nemen in de nieuwe wet internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen om zo bedrijven met internationale ketens aan te jagen zich aan het Parijs-akkoord te houden en beter controleerbaar te maken om onder andere ontbossing en mensenrechtenschendingen tegen te gaan?

[1] https://milieudefensie.nl/actu...

[2] https://milieudefensie.nl/actu...

[3] https://www.wwf.nl/globalasset...

[4] https://investors.bunge.com/ne...

[5] https://amsterdam.raadsinforma...

[6] https://www.greenpeace.org/sta...

[7] https://milieudefensie.nl/red-....