Vragen inzake bijen­sterfte door bestrij­dings­mid­delen

Indiendatum: mrt. 2011
Antwoorddatum: 14 okt. 2011

1. Welke bestrijdingsmiddelen worden er in de gemeente Amsterdam gebruikt?

Antwoord:
tadsdeel Oost: Diverse bestrijdingsmiddelen voor de buitenaccommodaties van sport en de openbare ruimte.
Stadsdeel Centrum: De afdeling Beheer & Onderhoud, Groen en Speelplaatsen gebruikt geen enkel bestrijdingsmiddel uit de neonicotinoïden bestrijdingsgroep. Ook aannemers die voor en in het stadsdeel Centrum werken gebruiken deze middelen niet.
Stadsdeel Zuid: Er wordt zo min mogelijk gebruik gemaakt van bestrijdingsmiddelen.
Stadsdeel Noord: Herintroductie van het middel RoundUp op verharding in woonwijken is via een motie weggestemd. Dit gaat niet gebeuren. Wel gebruiken we dit middel via deze methode op de bedrijventerreinen.
Stadsdeel Zuidoost: Gebruikte middelen RoundUp ‘Evolution’ en MCPA.
Stadsdeel West: Geen, behoudens een proef met RoundUp (glyfosaat) met de DOB-methode (Duurzaam Onkruid Beheer op verhardingen). Die methode staat voor gericht spuiten tegen hardnekkig onkruid volgens een gecertificeerd protocol op verhardingen. Op basis van de criteria van BDT (milieukeur) en daaraan gekoppelde shortlist 2 van DOB. Het betreft een selectieve toediening van het bestrijdingsmiddel alleen op de plekken waar onkruid in verharding door een infrarood gestuurde sensor op de spuitmachine wordt gedetecteerd. Met name gaat het om onkruiden op leempaden waar andere onkruidbestrijdingsmethoden niet werkbaar zijn (de beloopbaarheid schaden van het leem). Het voormalig stadsdeel Westerpark heeft de DOB methode in 2009 als proef gestart en wordt geëvalueerd.
Stadsdeel NieuwWest: geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Topgun, RoundUp en AA-mix.
Haven: RoundUp ‘Evolution’.

2. Worden er chemische middelen gebruikt?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Voor de buitenaccommodaties van sport worden er diverse chemische middelen ingezet. Chemische bestrijdingsmiddelen worden ook ingezet bij bestrijding van de iepziekte en bestrijding van dierplagen.
Stadsdeel Centrum: Zie vraag 1.
Stadsdeel Zuid: Voor zover er bestrijdingsmiddelen gebruikt worden volgt het stadsdeel de DOB-methode (Duurzaam Onkruid Beheer) volgens door het waterschap aangegeven richtlijnen. Er wordt een uitzonderlijk lage concentratie RoundUp gebruikt en uitsluitend gedurende de juiste weersomstandigheden. De DOB-methode wordt gehanteerd voor plekken met bovenmatig groen op verharding.
Stadsdeel Noord: Vanuit het beheer van bomen gebruiken we voor iepenstobben het middel Garlon. Voor de eikenprosesierups en spinselmot gaan we in de toekomst na goedkeuring een biologische middel Xantarie gebruiken. Op de industrietereinen wordt er tegen onkruid gespoten met RoundUp.
Stadsdeel Zuidoost: Ja.
Stadsdeel West: Glyfosaat (DOB-methode) als proef zie www.dob-verhardingen.nl.
Stadsdeel NieuwWest: geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Zie vraag 1.
Haven: Zie vraag 1.

3. Hoe wordt ongewenst plantengroei op verharding bestreden?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: In de openbare ruimte worden er geen chemische middelen gebruikt op de verharding om ongewenst plantengroei te bestrijden, behalve bij de buitenaccommodaties van sport. Hier worden wel chemische bestrijdingsmiddelen ingezet tegen onkruid op de verharding met behulp van de DOB-methode. Als men kiest voor chemische onkruidbestrijding dan gelden een aantal regels die de afspoeling van herbiciden naar het oppervlaktewater moeten tegengaan. Doel hiervan is het behouden van een goede waterkwaliteit.
Stadsdeel Centrum: Voor de onkruidbestrijding op de verharding wordt het bestrijdingsmiddel RoundUp ‘Evolution’ met de werkzame stof glysofaat gebruikt. Volgens het besluit van het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen heeft glysofaat een lage acute toxiciteit, ook voor bijen en hommels.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: Roundup wordt via de DOB-methode gebruikt als duurzaam onkruidbestrijding op verhardingen.
Stadsdeel West: Normaliter met de bosmaaier, handmatig wieden, schoffelen en door het borstelen van de veegdienstwagens. Tevens het toepassen van onkruidwerende verhardingen, beplantingen en een obstakelvrije inrichting (makkelijker borstelen).
Stadsdeel NieuwWest: geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Door middel van branden, borstelen en vegen.
Haven: Chemische bestrijding volgens de DOB-methode en borstelen.

4. Worden er ontgroeningsmiddelen gebruikt in Amsterdam? Zo ja, welke middelen worden gebruikt?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Er worden over het algemeen geen ontgroeningsmiddelen gebruikt voor het kijkgroen in de openbare ruimte, maar wel rondom de buitenaccommodaties van sport, zoals sportparken. De middelen die gebruikt worden zijn MCPA en MCPP.
Stadsdeel Centrum: Zie vraag 3.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: Zie vraag 3.
Stadsdeel West: Nee
Stadsdeel NieuwWest: geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Op de kunstgrasvelden op het sportpark in het Amsterdamse Bos wordt door de verenigingen een ontgroeningsmiddel gebruikt. De kunstgrasvelden zijn eigendom van de sportverenigingen. De verenigingen zijn verantwoordelijk voor het onderhoud.
Haven: Nee.

5. Waarvoor worden de bestrijdings- en ontgroeningsmiddelen ingezet? Met andere woorden: wat moeten ze bestrijden en ontgroenen?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Bij de buitenaccommodaties van sport worden er ontgroeningsmiddelen gebruikt voor de aanwezige brandnetels rondom de sportvelden. De ontgroeningsmiddelen worden ingezet tegen het onkruid op de grasvelden en op de verharding. Er worden bestrijdingsmiddelen ingezet tegen ongedierte zoals ratten, muizen en wespen. Voor de bestrijding van dierplagen wordt er nauw overlegd met de GGD.
In de openbare ruimte worden er bij iepziekte bestrijdingsmiddelen gebruikt. Als er andere ziektes zijn waarbij dit noodzakelijk is, worden toegestane middelen ingezet.
Stadsdeel Centrum: Op verhardingen.
Stadsdeel Zuid: Er worden geen ontgroeningsmiddelen gebruikt.
Stadsdeel Zuidoost: Op verhardingen.
Stadsdeel West: Tegen hardnekkig onkruid op verhardingen. Zie ook antwoord vraag 1.
Stadsdeel NieuwWest: geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Topgun worden ingezet voor onkruidbestrijding in de voet van de hagen in de doolhof van het Amsterdamse Bos. RoundUp en Dimanin worden ingezet voor onkruidbestrijding in en langs de randen van de kunstgrasvelden en graveltennisvelden. AA-mix wordt ingezet voor onkruidbestrijding (o.a. weegbree) in de grassportvelden op het sportpark en op een gedeelte van een speelweide in het Amsterdamse Bos dat wordt gebruikt voor een jaarlijks paardenpolo-evenement. Ontgroeningsmiddelen worden door de sportverenigingen toegepast op de kunstgrasvelden op het sportpark in het Amsterdamse Bos ter voorkoming van onkruid-en algengroei. Onkruid-en algengroei gaat ten koste van de bespeelbaarheid van de (kunst)grasvelden en kan tot blessures leiden.
Haven: Ongewenste plantengroei op de verharding.

6. Op welke plekken in de stad en omstreken van Amsterdam worden ze gebruikt?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: De ontgroeningsmiddelen worden ingezet op de buitenaccommodaties van sport. Bestrijdingsmiddelen worden alleen waar nodig, plaatselijk toegepast.
Stadsdeel Centrum: Op verhardingen.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Zuidoost: Op verhardingen.
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel West: : In een begrensd deel van het voormalige stadsdeel Westerpark (Staatslieden-, Spaarndammer- en Frederik Hendrikbuurt).
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: In de doolhof van het Amsterdamse Bos en op de (kunst)grasvelden en de graveltennisvelden op het sportpark.
Haven: Op verhardingen

7. Hoe vaak en met welke hoeveelheden worden deze middelen ingezet?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: De navolgende middelen worden indicatief in 2011- 2012 op de sportvelden en tbv dierenverzorging toegepast:

Gewasbeschermingsmiddelen / Werkzame stof Toelatingsnr. Kg-ltr-st kg
tbv dierverzorging

0110037 Amitrol vloeibaar 20 ltr 13332 N 5,00 Amitrol
01100390 Amitrol vloeibaar 5 ltr 13332 N 2,50 Amitrol
01101630 Finale SL 14 10 ltr (A) 10645 N 1,50 Glufosinaat-
ammonium
01101770 Frap Haverkorrels 2,5 kg (H) 10423 N 0,00 Difethialon
01101920 Garlon 4E 1 ltr 8344 N 0,10 Triclopyr
01102820 U46 M ( MCPA ) 10 ltr 7737 N 65,00 MCPA
01102870 Duplosan MCPP 10 ltr 9531 N 18,00 Mecoprop-P
01104120 Roundup Evolution 20 ltr 11228 N 21,60 Glyfosaat
01104450 Slakkenkorrels 25 kg Brabant 4377 N 1,50 Methaldehyde
01104460 Slakkenkorrels 5 kg Brabant 4377 N 0,60 Methaldehyde
01105220 Tomcat Blox 28gr emmer 4 kg 1
01200010 Admire N 50 gram 1
01200065 Biosil 1 ltr. 2
01200080 Calypso vlb. 400 ml 1
01200260 Finesse 100 ml 1
01200380 Masai 10 gram 1
01300620 BioMos 10 ltr 11969N 60 6,00 didecyl/
dimethyl-
ammoniumchloride

Stadsdeel Centrum: Op jaarbasis maximaal 720 gram actieve stof per hectare.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Zuidoost: Op verhardingen.
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel West: In de proef gericht 2 keer per jaar (mei en augustus/september).
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Onkruidbestrijding doolhof met Topgun 10 x per jaar totaal 8 liter. Onkruidbestrijding randen kunstgrasvelden en graveltennisvelden met RoundUp en Dimanin 2 x per jaar totaal ca. 7 liter. Onkruidbestrijding grassportvelden met AA-mix 1 x per jaar totaal ca. 36 liter.
Haven: --

8. Wat is het officiële beleid ten aanzien van het gebruik van deze middelen? Wordt het welzijn van honing en wilde bijen in dit beleid meegenomen? Zo nee, is de gemeente van plan haar beleid hierop aan te passen?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Het stadsdeel heeft in het beleid opgenomen dat beheer en onderhoud zo milieuvriendelijk mogelijk wordt uitgevoerd. Dit geldt ook voor bijen. Er worden preventieve maatregelen genomen om gebruik van chemische middelen te voorkomen.
Het beleid is vastgelegd in de uitvoeringsnotitie flora en fauna Oost-Watergraafsmeer van 8 april 2008 en “Aandacht voor dieren – beleidskader voor het welzijn van dieren in Zeeburg”, vastgesteld op 26 januari 2010. In Zeeburg worden in principe geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Gebaseerd op de Flora- en Faunawet (art. 2) is het uitgangspunt bij deze uitvoeringsnotitie dan ook om overlast zo dier- en plantvriendelijke mogelijk aan te pakken. Alleen als de dieren- en plantvriendelijke aanpak niet mogelijk is kan hiervan worden afgeweken. Het doden van de dieren en het vernielen van planten is dan ook het allerlaatste middel wat ingezet mag worden, eerst moet naar andere oplossingen worden gezocht bij het bestrijden van de overlast. Het stadsdeel zal overlast bestrijding altijd conform Flora- en faunawet uitvoeren.
Stadsdeel Centrum: De toepassing van dit bestrijdingsmiddel wordt conform de DOB-methode uitgevoerd. Het onkruid wordt bestreden met een selectieve toedieningstechniek en met begrenste hoeveelheden. Door gebruik te maken van deze techniek worden alleen de plekken gespoten waar zich daadwerkelijk onkruid in de verharding bevindt. Dit gebeurt met een infrarood gestuurde sensor spuitmachine, de zogenaamde Weed IT. Contact met het oppervlaktewater wordt met deze methode zoveel mogelijk vermeden. De moeilijk bereikbare plekken worden behandeld met de verschillende maaitechnieken. Met deze methode wordt sinds 2007 zorggedragen voor verantwoord onkruidbeheer en behoud van de waterkwaliteit.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: Er is een aantal jaren geleden (Nota onkruidbestrijding 2007) beleid opgesteld over gebruik chemische bestrijdingsmiddelen. Daarbij is niet expliciet rekening gehouden met bijen. Er was toen nog niet zo veel bekend over bijensterfte.
Wij hebben geen voornemens om het beleid bij te stellen op basis van de bijensterfte. Wel bevorderen wij de omstandigheden voor de bij door inzaaien wilde bloemenmengsel. En we bieden ruimte aan enkele imkers om honingbijen-volken te houden o.a. op de schooltuinen.
Stadsdeel Zuidoost: 2 x per jaar en is afhankelijk van de bezettingsgraad.
Stadsdeel West: Er is in het voormalig stadsdeel Westerpark een Onkruidbestrijdingsbeleid vastgesteld dat uitgaat van het niet toepassen van chemische bestrijdingsmiddelen. Voorts is een nota Dierenwelzijnsbeleid Westerpark waarin een bijen- en insectenvriendelijk beheer en inrichting staat omschreven. In de praktijk van beheer en inrichting worden deze thema’s waar mogelijk tot uitvoering gebracht.
In 2012 is een nieuwe nota Dierenwelzijn voor West voorzien en daar zullen bestrijdingsmiddelen en bijenvriendelijke maatregelen een thema vormen.
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Het officiële beleid is dat het Amsterdamse Bos uiterst terughoudend is in het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Daarbij wordt het welzijn van de bijen in acht genomen.
Haven: Maximaal 3 rondes per jaar chemische onkruidbestrijding en borstelen 4 keer per jaar.

9. Komen de middelen uit de groep van de neonicotine-insecticiden?
a. Zo ja, wat is de gemeente voornemens te ondernemen om ervoor te zorgen dat de bijen in de stad niet negatief benadeeld worden door het gebruik van bestrijdingsmiddelen uit de groep van de neonicotine?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Het stadsdeel werkt volgens de wettelijke voorschriften en regels. Hiermee zorgen wij voor een minimale milieubelasting. In de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Wgb) uit 2007 staan de regels voor het gebruik van biociden. In de titel van de wet is niet voor niets onderscheid gemaakt tussen gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Biociden zijn namelijk alle ‘bestrijdingsmiddelen’ die niet tot doel hebben gewassen te beschermen. Het toezicht op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen wordt gecoördineerd en in belangrijke mate uitgevoerd door de VROM-Inspectie en de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nVWA). Zie ook: http://www.vrominspectie.nl/onderwerpen/milieu/biociden/
Stadsdeel Centrum: Bij de inzet van bestrijdingsmiddelen verwachten we geen schade die oorzaak kan zijn van bijensterfte.
Stadsdeel Zuid: Er worden geen gewasbestrijdingsmiddelen (neonicotinoïden) gebruikt. Vanuit het oogpunt dat dit gevaar brengt voor de volksgezondheid en vooral schadelijk kan zijn voor kinderen en huisdieren.
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: Gebruik van milieuvriendelijke middelen ten opzichte van de bijen.
Stadsdeel West: Nee.
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Nee, de toegepaste bestrijdingsmiddelen zijn herbiciden.
Haven: Er worden alleen middelen gebruikt die wettelijk zijn toegestaan voor onkruidbestrijding op verharding in de openbare ruimte.

10. De neonicotinoïden kunnen ook indirect, via het oppervlaktewater in andere gewassen terecht komen, ook in de voedselketen. Is de gemeente hiervan op de hoogte?
a. Zo ja, wordt het beleid bij gebruik van deze neonicotinoïden dan ook daarop aangepast?
b. Zo nee, bij gebruik van deze middelen, wat is gemeente voornemens hieraan te doen?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Met het voldoen aan wettelijke regels, verwachten wij minimale effecten van uitspoelingen naar oppervlaktewater en ook geen ongewenste opname in de voedselketen.
Stadsdeel Centrum: Zie vraag 9.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: --
Stadsdeel West: Ja. Dat belang zal meewegen in de beleidskeuzes.
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: In het Amsterdamse Bos is men op de hoogte van het gevaar van deze neonicotine-middelen en deze worden niet gebruikt.
Haven: Nee, RoundUp is een herbicide.

11. De Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (VEWIN) heeft de verantwoordelijke bewindslieden al over de gevolgen van het nieuwe wetsvoorstel voor de waterkwaliteit geïnformeerd. Is de gemeente Amsterdam hier ook over geïnformeerd?
Zo ja, wat was de reactie van de gemeente?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Het stadsdeel is op de hoogte van de wettelijke regels over bestrijdingsmiddelen. Ook de Waterwet, met hierin opgenomen de Wet verontreiniging oppervlaktewater is bekend.
Stadsdeel Centrum: De GG&GD geeft voorlichting over de dierenplaag-bestrijding in de hele stad.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: Ja.
Stadsdeel West: Niet bekend.
Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Het Amsterdamse Bos is niet op de hoogte van (de gevolgen van) dit wetsvoorstel.
Haven: --

12. Behalve als gewasbeschermingsmiddel zijn de neonicotinoïden ook toegelaten voor bij huisdieren enz. Dit betekent dat particulieren en bedrijven vaak zonder het te weten middelen gebruiken, die uitermate schadelijk zijn voor de bijen van de stad.
a. Is de gemeente hiervan op de hoogte?
b. Zo ja, wat doet de gemeente hieraan?
c. Zo nee, wat is de gemeente voornemens hieraan te doen?

Antwoord:
Stadsdeel Oost: Wij verwachten dat particulieren en bedrijven zich op de hoogte stellen van de wettelijke eisen over het gebruik van bestrijdingsmiddelen en zich hieraan houden. Mocht er sprake zijn van bedrijfsmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen, dat zullen de rijksinspectiediensten hierop toezicht houden.
Stadsdeel Centrum: De GG&GD geeft voorlichting over de dierenplaagbestrijding in de hele stad.
Stadsdeel Zuid: --
Stadsdeel Noord: --
Stadsdeel Zuidoost: Bestrijding van eikenprocessierups, wespen, bijen en ratten krijgt de GGD de opdracht voor bestrijding.
Stadsdeel West: Ja. Het beleid voor de openbare ruimte is dat als derden lokdozen e.d. laten plaatsen of milieuschadelijke bestrijdingsmiddelen toepassen aan te spreken op het punt van milieuschadelijkheid en de alternatieven hiervoor. Dit gebeurt in samenwerking met de GGD, afdeling plaagsoortbeheersing.

Stadsdeel NieuwWest: Geen reactie ontvangen
Amsterdamse Bos: Bedrijven die door het Amsterdamse Bos worden ingehuurd mogen geen neonicotinolden inzetten.
Haven: De Haven gebruikt geen neonicotinoïden.

Burgemeester en wethouders van Amsterdam

H. de Jong, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester