Schriftelijke vragen van het lid Bakker inzake het Amsterdamse drinkwater om te drinken of om onze data mee te koelen?
-
- Vragen
- Schriftelijke vragen van het lid Bakker inzake het Amsterdamse drinkwater om te drinken of om onze data mee te koelen?
Indiendatum: nov. 2024
Toelichting:
Met een groeiend inwoneraantal en, de door klimaatverandering, onvoorspelbare weersomstandigheden, komt er steeds meer druk te staan op het drinkwater van de stad. De alarmsignalen worden al breed uitgemeten in de media.
Zo was in het Parool van 21 mei te lezen dat de huidige drinkwatercapaciteit voor de Amsterdamse regio al in 2035 niet meer toereikend zal zijn, en dat dit tekort al een aantal jaar bekend is[1]. Er wordt nu gezocht naar manieren om de drinkwatercapaciteit te vergroten, zoals het verhogen van de filtercapaciteit of het omzetten van brak welwater. Ook gaf Waternet in 2021 aan te verwachten dat het watergebruik van datacenters snel kan stijgen[2].
In het Nieuws van de Burgemeester & Wethouders van 5 juni verscheen de publicatie dat datacenter Global Switch zal worden uitgebreid, zoals vergund in 2017, en dat het College heeft besloten om eerder gemaakte afspraken over de levering van drinkwater na te komen.[3] Na navraag blijkt het om 178.000m3 water per jaar te gaan. Dit zijn 71 Olympische zwembaden gevuld met drinkwater. Ieder. Jaar. Weer. Een gemiddelde Amsterdammer verbruikt 51.000 L water per jaar[4]. Het waterverbruik van dit datacenter staat dus gelijk aan het verbruik van 3490 Amsterdammers. De Partij voor de Dieren vreest voor de consequenties die dit zal hebben in de toekomst, wanneer klimaatverandering steeds meer zichtbaar zal worden in Nederland en langere periodes van extreme droogte niet ondenkbaar zijn. Zoals in 2018 en 2022 al in zekere mate het geval waren[5].
Met deze vragen richt de Partij voor de Dieren zich op de maatschappelijke verantwoording om het Amsterdamse drinkwater de komende jaren nóg meer in te zetten voor het koelen van de datacenters.
Gezien het vorenstaande stelt ondergetekende, namens de fractie van Partij voor de Dieren, op grond van artikel 84 van het Reglement van orde gemeenteraad en raadscommissies Amsterdam, de volgende schriftelijke vragen:
1. Hoe kijkt het college aan tegen het gebruik van drinkwater voor het koelen van datacenters?
2. Hoeveel drinkwater wordt er jaarlijks verbruikt door alle operationele datacenters op Amsterdams grondgebied?
- Hoeveel extra drinkwater zal er jaarlijks verbruikt gaan worden door de datacenters die al wel vergund zijn, maar nog niet functioneel zijn of nog niet zijn uitgebreid? Graag een uitgebreide toelichting.
Wethouder Van der Horst heeft gezegd (MOW 13-06-2024) dat de levering van drinkwater aan Global Switch geen impact zal hebben op de leveringszekerheid van drinkwater aan Amsterdamse huishoudens. Als reden hiervoor noemde zij de urgentieladder voor het leveren van drinkwater. Desondanks wordt er op dit moment gezocht naar nieuwe bronnen voor drinkwater om aan de toekomstige vraag te voldoen. Het operationeel worden van nieuwe datacenters in de toekomst zal een nog groter beslag leggen op de huidige Amsterdamse bronnen.
3. Is het college het met de PvdD eens dat het operationeel worden van nieuwe en/of uitbreidingen van datacenters in de toekomst de tekorten onvermijdelijk zal doen toenemen?
4. Is het college het met de PvdD eens dat naarmate de tekorten oplopen, de leveringszekerheid steeds meer onder druk komt te staan?
- Hoe kan het college onderbouwen dat de opening en/of uitbreiding van datacenters nooit zal leiden tot een drinkwatertekort, ook wanneer er sprake is van extreme droogte? Graag een uitgebreide toelichting.
5. Hoe zal de drinkwatervoorziening in Amsterdam zich de komende decennia ontwikkelen? Graag een projectie van de drinkwatervraag, het drinkwateraanbod en drinkwateroverschot, dan wel -tekort voor de komende decennia.
6. Hoe groot is de huidige drinkwaterwinningscapaciteit van Amsterdam en uit welke bronnen is dit water afkomstig?
7. Welke investeringen in de uitbreiding van de drinkwaterwinningcapaciteit worden voor de komende decennia onderzocht of staan al op de planning? Hoeveel drinkwater zal er naar verwachting uit de beoogde bronnen gewonnen kunnen worden?
- Heeft het college drinkwatertekort-scenario’s uitgedacht? Zo ja, graag een uitgebreide toelichting?
- Wat zijn de maatschappelijke kosten van een scenario van een drinkwatertekort in Amsterdam? En hoe komt dit scenario tot stand? Graag een uitleg.
- Wat zijn de maatschappelijke baten van waterverbruik aan datacenters volgens het college? Graag een uitgebreide toelichting.
8. Is het college bekend met de ecologische schade door het winnen van brak kwelwater uit de grond? Graag een uitgebreide toelichting.
- Wat gebeurt er met de bodem en het oppervlaktewater wanneer brak kwelwater dat al duizenden jaren onder de grond zit opgepompt wordt? Graag een uitgebreide toelichting.
- Vult het kwelwater op deze diepte zich vanzelf weer volledig aan? Met welk water?
- Welke rol speelt verzilting in dit proces? Hoe wordt hiermee omgegaan? Graag een uitgebreide toelichting .
- Hoe reflecteert het college op het winnen van water dat al duizenden jaren onder de grond zit?
9. Hoe weegt het college de investeringen die nodig zijn van tientallen miljoenen – zoals het Parool schrijft – om de omzetting van brak kwelwater naar drinkwater mogelijk te maken om de toekomstige waterschaarste op te kunnen vangen tegenover een toename van het drinkwaterverbruik door datacenters te faciliteren? Noemt zij de benodigde mega-investeringen in de drinkwaterwinning omwille van het huisvesten van datacenters verantwoord? Graag een uitgebreide toelichting.
Indiener,
A. Bakker
[1] https://www.parool.nl/amsterdam/drinkwatertekort-dreigt-in-regio-amsterdam-deze-oplossingen-moeten-de-capaciteit-vergroten~b68b9041/
[2] https://www.parool.nl/amsterdam/is-er-straks-nog-wel-genoeg-drinkwater-in-amsterdam~be65bfba/
[3] https://www.amsterdam.nl/bestuur-organisatie/college/nieuws/nieuws-5-juni-2024/
[4] https://www.waternet.nl/service-en-contact/drinkwater/gemiddeld-waterverbruik/#:~:text=Gemiddeld%20waterverbruik%20gezin%20per%20dag&text=Hoe%20meer%20mensen%20er%20in,liter%20water%20per%20persoon%20gebruikt
[5] https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/droogte
Indiendatum:
nov. 2024
Antwoorddatum: 11 nov. 2024
Het college kan de gestelde vragen als volgt beantwoorden.
- Hoeveel drinkwater gebruikt datacenter Global Switch op dit moment, dus vóór de geplande uitbreiding?
Het huidige verbruik voor Global Switch in m3/jaar:
2023: circa140.500m3
2022: circa 118.500m3
2021: circa 112.000 m3
2. Hoe kijkt het college aan tegen het gebruik van drinkwater voor het koelen van datacenters?
De gemeente Amsterdam heeft een Vestigingsbeleid voor datacenters vastgesteld (zie bijlage 1). Het college heeft als uitgangspunt dat inzet van drinkwater voor het koelen van datacenters moet worden vermeden als er alternatieven beschikbaar zijn. In het vestigingsbeleid staat een waterparagraaf waarin wordt aangegeven dat, voordat drinkwater wordt ingezet voor koeling, eerst naar andere manieren van koeling moet worden gekeken. Drinkwater is de laatste optie. Daarnaast zullen datacenters ook aan eisen moeten voldoen aangaande energieverbruik van de servers. Minder energieverbruik betekent ook minder warmteproductie welke moet worden gekoeld. Ook de provincie Noord-Holland heeft een vestigingsbeleid opgesteld waarin een waterparagraaf is opgenomen: Datacenterstrategie 2022-2024.
3. Hoeveel drinkwater wordt er jaarlijks verbruikt door alle operationele datacenters op Amsterdams grondgebied? Er zijn bij Waternet 9 locaties bekend waar een datacenter is gevestigd, het totale verbruik staat in onderstaande tabel(dit is inclusief Global Switch):
Jaar Verbruik circa
2023 560.500m3
2022 528.500m3
2021 431.000m3
4, Hoeveel extra drinkwater zal er jaarlijks verbruikt gaan worden door de datacenters die al wel vergund zijn, maar nog niet functioneel zijn of nog niet uitgebreid? Graag een uitgebreide toelichting
Sinds het van kracht zijn van het Vestigingsbeleid datacenters gemeente Amsterdam eind 2020 zijn er geen nieuwe aanvragen van datacenters voor drinkwater bij Waternet binnengekomen. Er lopen nog 2 aanvragen van voor dit besluit. Dat gaat, naast Global Switch, om één ander datacenter dat drinkwater gaat gebruiken om te koelen. Het betreffende datacenter start volgens de huidige verwachting de bedrijfsvoering in 2027. Twintig jaar later hoopt het datacenter in vol bedrijf te zijn en dan gebruikt het gemiddeld 150 m3drinkwater per uur(1,3 Mm3/jaar). Het datacenter blijft echter naar mogelijkheden zoeken om enerzijds minder koelwater te gebruiken en anderzijds daarvoor een alternatieve bron in te zetten. De levering van drinkwater aan Global Switch zal geen impact hebben op de leveringszekerheid van drinkwater aan Amsterdamse huishoudens. In de leveringsovereenkomst zijn afspraken gemaakt om het watergebruik te reduceren en het afnamepatroon sterk af te vlakken. Als er tekorten ontstaan en de verdringingsreeks is van kracht dan gaat de levering aan consumenten/huishoudelijk gebruik voor op de koeling van datacenters. Deze verdringingsreeks wordt bij de beantwoording van vraag 7 nader toegelicht.
5. Is het college het met de PvdD eens dat het operationeel worden van nieuwe en/of uitbreidingen van datacenters in de toekomst de tekorten onvermijdelijk zal doen toenemen?
Nee. Voor aanvragen van datacenters is het Vestigingsbeleid datacenters gemeente Amsterdam van toepassing. Het vestigingsbeleid datacenters heeft erin geresulteerd dat geen nieuwe aanvragen voor de vestiging van een datacenter in Amsterdam zijn ingediend. Voor de lopende aanvragen en reeds gevestigde datacenters die eventueel willen uitbreiden in de toekomst gelden dus strenge eisen over drinkwatergebruik. Voor de 2 lopende aanvragenzijn afspraken gemaakt zodat bij pieklevering van drinkwater aan huishoudens de levering niet in gevaar komt. In de prognoses is rekening gehouden met het drinkwatergebruik van de datacenters.
6.Is het college het met de PvdD eens dat naarmate de tekorten oplopen, de leveringszekerheid steeds meer onder druk komt te staan?
Nee. Er wordt geïnvesteerd om de leveringszekerheid op peil te houden. Als de uitbreidingen van productiecapaciteit op tijd worden gerealiseerd ontstaan er geen tekorten in Amsterdam. Naast uitbreidingen wordt ook ingezet op waterbesparing en hergebruik van effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties voor industriewater. De gemeenteraad heeft op 2 december 2021 de Toekomstvisie Drinkwater 2050 vastgesteld. Daarin is opgenomen dat Waternet nader onderzoek gaat doen naar het vergroten van de drinkwaterproductie en naar besparingsmogelijkheden, met het doel om een voldoende hoeveelheid drinkwater en met de juiste kwaliteit voor iedereen te waarborgen.
7. Hoe kan het college onderbouwen dat de opening en/of uitbreiding van datacenters nooit zal leiden tot een drinkwatertekort, ook wanneer er sprake is van extreme droogte? Graag een uitgebreide toelichting
Als tijdens langdurige droge periodes de verdringingsreeks 5 van kracht wordt, zal de inname van oppervlaktewater worden beperkt. De levering van drinkwater valt in categorie 2. In categorie 1 staan de functies die van belang zijn voor veiligheid en het voorkomen van onomkeerbare schade. Het gebruik van zoet water voor de koeling van datacenters valt in categorie 4. Als er tekorten ontstaan dan gaat de levering aan consumenten/huishoudelijk gebruik voor op de koeling van datacenters. Uiteraard zal het terugschroeven of tijdelijk stopzetten van de drinkwaterlevering voor industriële toepassing in deze situatie in goed overleg moeten plaatsvinden met de bedrijven om economische schade zoveel als mogelijk te beperken.
8. Hoe zal de drinkwatervoorziening in Amsterdam zich de komende decennia ontwikkelen? Graag een projectie van de drinkwatervraag, het drinkwateraanbod en drinkwateroverschot, dan wel -tekort voor de komende decennia.
Bijlage 2 bij de raadsinformatiebrief d.d. 19 maart 2024 ‘Afdoening motie 613.23 van het lid Norbruis geeft antwoord op deze vraag. Binnenkort ontvangt u hierover bovendien aanvullende informatie in het kader van mijn toezegging om u nader te informeren over de lange termijnplannen met betrekking tot investeringen in industriewater en gezuiverd afvalwater (TA2024-000523).
9. Hoe groot is de huidige drinkwaterwinningscapaciteit van Amsterdam en uit welke bronnen is dit water afkomstig?
Het antwoord op deze vraag is gegeven in de raadsinformatiebrief d.d. 19 maart 2024 ‘Afdoening motie 613.23 van het lid Norbruis’. Waternet gebruikt meerdere bronnen voor het produceren van drinkwater:−60% Rijnwater−30% Kwelwater dat omhoog komt in de diepgelegen Bethunepolder−10%: Regenwater dat infiltreert in de Amsterdamse Waterleiding Duinen .Indien nodig kan Waternet ook water uit het Amsterdam-Rijnkanaalgebruiken als bron.
10. Welke investeringen in de uitbreiding van de drinkwaterwinningcapaciteit worden voor de komende decennia onderzocht of staan al op de planning? Hoeveel drinkwater zal er naar verwachting uit de beoogde bronnen gewonnen kunnen worden?
Het antwoord op deze vraag is gegeven in de raadsinformatiebrief d.d. 19 maart 2024 ‘Afdoening motie 613.23 van het lid Norbruis’. De komende decennia tot 2050 zal de drinkwaterproductiecapaciteit groeien met 27 miljoen m3per jaar. De huidige drinkwaterproductiecapaciteit is95 miljoen m3per jaar. Op korte termijn worden langzame zandfilters bijgebouwd (6 miljoen m3per jaar) en zal de winvergunning in de Amsterdamse Waterleidingduinen worden vergroot(5 miljoen m3per jaar). De uitbreidingen van winningen en productie voor de middellange en langere termijn zitten nog in de planvormingsfase. Er moeten nog keuzes gemaakt worden tussen verschillende handelingsperspectieven
11. Heeft het college drinkwatertekort scenario’s uitgedacht? Zo ja, graag een uitgebreide toelichting?
Ja. Er zijn scenario’s uitgedacht die leiden tot drinkwatertekorten, zoals uitval van een bron door bijvoorbeeld overstromingen, langdurige droogte en chemische of bacteriologische verontreinigingen. Ook worden analyses uitgevoerd naar de leveringszekerheid tijdens verstoorde omstandigheden. Bij verstoorde omstandigheden wordt gekeken naar de gehele of gedeeltelijke uitval van bronnen(bijvoorbeeld door een calamiteit op het Lekkanaal), productielocaties ,pompstations/aanjagers, transportleidingen en distributieleidingen. Er zijn draaiboeken met handelingsperspectieven voor wanneer een bepaalde productielocatie of bron uitvalt. Deze draaiboeken zijn in samenwerking opgesteld met andere drinkwaterbedrijven zoals PWN.
12. Wat zijn de maatschappelijke kosten van een scenario van een drinkwatertekort in Amsterdam? En hoe komt dit scenario tot stand? Graag een uitleg.
De meeste scenario’s worden door de Inspectie Leefomgeving en Transport voorgeschreven voor alle drinkwaterbedrijvenen zoveel mogelijk uniform gemaakt. De scenario’s worden vervolgens bedrijfsspecifiek uitgewerkt. Indien nodig worden bedrijfs eigenscenario’s toegevoegd. De maatschappelijke kosten zijn door Waternet niet uitgewerkt, dat is ook niet nodig omdat het maatschappelijk belang van leveringszekerheid evident is. Het risicoprofiel van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland geeft mogelijk meer informatie over de maatschappelijke gevolgen.
13. Wat zijn de maatschappelijke baten van waterverbruik aan datacenters volgens het college? Graag een uitgebreide toelichting.
Datacenters zijn onderdeel van de digitale infrastructuur. Verschillende systemen en daarmee gepaarde innovaties draaien op deze infrastructuur. De maatschappelijke baten zitten onder andere in toegang tot informatie, mobiliteit, onderwijs, zorg, democratisering, bediening op afstand, etc. In het productieproces van datacenters zijn servers het hoofdbestanddeel. Servers hebben energie en koeling nodig. Koeling kan op verschillende manieren plaatsvinden: lucht, water en/of andere vloeistoffen. De keuze daarin is afhankelijk van meerdere factoren. Als de keuze voor koeling van datacenters geheel of gedeeltelijk valt op water en er naast drinkwater geen ander koelwater beschikbaar is dan maakt het college de keuze om koeling met drinkwater als laatste optie te accepteren. De randvoorwaarden van deze keuze zijn opgenomen in het Vestigingsbeleid voor datacenters van de gemeente Amsterdam (bijlage 1)
14. Is het college bekend met de ecologische schade door het winnen van brak kwelwater uit de grond? Graag een uitgebreide toelichting. Het brakke kwelwater zelf zorgt voor ecologische schade. Omdat te voorkomen is juist het project Temmen Brakke kwel opgestart om de ecologie in en om de polder Horstermeer sterk te verbeteren. De Horstermeer is een diepe polder waar in het midden veel brak water omhoog kwelt. Door het winnen van brak kwelwaterkomtzoete kwel aan de rand van de Horstermeer beschikbaar voor de omringende plassen en is minder zoet water uit het Markermeer nodig om de brakke kwel weg te spoelen. De zoete kwel is van betere kwaliteit dan het water uit het Markermeer. Door de zoete kwel in te zetten in plaats van het water uit het Markermeer verbetert zowel de waterkwaliteit als de ecologie van de omringende plassen. De bij het project betrokken medewerkers zouden graag een uitgebreide toelichting te geven hoe dit mooie project bijdraagt om de verbetering van de ecologie rondom de Horstermeer.
a. Wat gebeurt er met de bodem en het oppervlaktewater wanneer brak kwelwater dat al duizenden jaren onder de grond zit opgepompt wordt? Graag een uitgebreide toelichting.
Met de bodem gebeurt niets, het brakke water kwelt omhoog en wordt continu vanuit de ondergrond aangevoerd vanuit de wijde omgeving. Het onttrokken brakke water bereikt niet meer het oppervlaktewater in de polder en de polder zal daardoor verzoeten. Zie bijlage 3 voor nadere toelichting.
b. Vult het kwelwater op deze diepte zich vanzelf weer volledig aan? Ja, de polder ligt relatief laag in het landschap en door de verschillen in peil blijft het grondwater naar de polder stromen. In de huidige situatie wordt de polder bemaald om droog te blijven. Het enige dat verandert, is dat het brakke grondwater wordt opgepompt vóórdat het in het oppervlaktewater van de polder komt. Met welk water? Oud brak water, uit de tijd dat het gebied nog zee was. Dit is een natuurlijk proces.
c. Welke rol speelt verzilting in dit proces? Hoe wordt hiermee omgegaan? Graag een uitgebreide toelichting. Door het winnen van de brakke kwel wordt verzilting van het gebied significant verminderd. Het brakke of zilte water wordt immers weggevoerd. Deze verzilting komt via de diepe ondergrond en heeft verder niets te maken met de verzilting van het Noordzeekanaal, het IJ en het Amsterdam-Rijnkanaal door de schutverliezen bij de sluis bij IJmuiden en de zeespiegelstijging.
d. Hoe reflecteert het college op het winnen van water dat al duizenden jaren onder de grond zit? Het brakke water kwelt omhoog en wordt continu vanuit de ondergrond aangevoerd vanuit de wijde omgeving. Dit is een natuurlijk proces. Door het gericht winnen van het brakke grondwater,komt er minder brak kwelwater in het oppervlaktewaterenwordtzoet water uit het Markermeerbespaard.Er komt zoet water van betere kwaliteit beschikbaar voor de natuurgebieden om de Horstermeer. Het afgevangen kwelwater is vrij van antropogene stoffen (door de mens gemaakte verontreinigende stoffen) en is een goede, alternatieve bron voor drinkwater.
15. Hoe weegt het college de investeringen die nodig zijn van tientallen miljoenen –zoals het parool schrijft –om de omzetting van brak kwelwater naar drinkwater mogelijk te maken om de toekomstige waterschaarste op te kunnen vangen tegenover een toename van het drinkwaterverbruik door datacenters te faciliteren? Noemt zij de benodigde mega-investeringen in de drinkwaterwinning omwille van het huisvesten van datacenters verantwoord? Graag een uitgebreide toelichting. Sinds het van kracht zijn van het Vestigingsbeleid datacenters gemeente Amsterdam eind 2020 zijn er geen nieuwe aanvragen van datacenters voor drinkwater bij Waternet binnengekomen. Het college staat nog steeds achter dit beleid. Ondanks het vestigingsbeleid voor datacenters is de verwachting dat de vraag naar schoon water voor industriedoeleinden de komende tijd zal blijven groeien. In het kader van de bestuursopdracht Industriewater wordt daarom momenteel onderzocht welke rol de gemeente Amsterdam daarbij kan spelen. De toenemende drinkwatervraag komt hoofdzakelijk door de toenemende bevolkings-en economische groei. Het winnen van brak grondwater is één van de uitbreidingsmogelijkheden met als belangrijk voordeel een betere brondiversificatie en een betere balans in het drinkwater voorzieningssysteem. Wij verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Met vriendelijke groet,
Namens het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam,
Melanie van der Horst Wethouder Water
Interessant voor jou
Schriftelijke vragen leden Havelaar, Bakker en Van Pijpen inzake het ontbreken van CSG en MVO richtlijnen in statuten deelnemingen
Lees verder
Schriftelijke vragen van het lid Bakker inzake nu nog scoren op duurzaamheid in de Johan Cruijff ArenA
Lees verder