Schriftelijke vragen inzake subsidie aan Artis en het fokbeleid

Vragen
Schriftelijke vragen inzake subsidie aan Artis en het fokbeleid

Vragen Antwoorden

Indiendatum: feb. 2014

Schriftelijke vragen van het raadslid de heer van Lammeren (PvdD) inzake subsidie aan Artis en het fokbeleid

Amsterdam, 12 februari 2014

Aan het college van burgemeester en wethouders,

Op 9 februari jongstleden werd in de dierentuin van Kopenhagen de 18 maanden oude, volledig gezonde giraffe Marius gedood.

Dagblad Trouw meldt: “De giraffe moest volgens de dierentuin wel dood, om inteelt te voorkomen. Het lukte het dierenpark niet Marius ergens anders onder te brengen. Het karkas van de jonge giraffe wordt gebruikt voor onderzoek en als voer voor carnivoren in het park. (…) Het Noord-Hollandse dierenpark Landgoed Hoenderdaell wilde de Deense giraffe Marius graag in het park hebben om hem zo te redden van de dood. Maar de dierentuin in Kopenhagen heeft het aanbod afgewezen. Hoenderdaell is geen onderdeel van het Europese fokprogramma voor giraffen en kreeg de giraffe dus niet, gaf de dierentuin in Kopenhagen als reden.” BBC Europe meldt dat het Yorkshire Wildlife Park – “which has a state-of-the-art giraffe house and the capacity for an extra male –“ een van de dierentuinen was die heeft aangeboden om Marius over te nemen.

De gemeente Amsterdam subsidieert Artis in 2014 met 5,5 miljoen euro. In 2013 ontving Artis eveneens 5,5 miljoen euro, in 2012 ging het om een bedrag van bijna 8,5 miljoen euro. De Partij voor de Dieren zet zich er sinds haar aantreden in de Amsterdamse gemeenteraad voor in om aan de subsidie voor Artis de voorwaarde te verbinden dat het aantal soorten dieren en het aantal dieren in Artis niet meer toeneemt. Moties hiertoe werden verworpen door de gemeenteraad.

Daarnaast is in de Evaluatie Dierenwelzijnsbeleid stadsdeel Centrum uit 2008 (het momenteel geldende beleidskader van het stadsdeel) het volgende te lezen:
“De jaarlijkse subsidie stelt Artis mede in staat verdere verbeteringen aan te brengen in de leefomstandigheden van de dieren. De subsidie wordt door Artis besteed aan een gedragsverrijkingsprogramma. Hiermee wordt gestimuleerd dat dieren die niet in hun natuurlijke leefomgeving leven toch zoveel mogelijk natuurlijk gedrag vertonen.
Aanbevelingen
De jaarlijkse subsidie gestand blijven doen, met als doel Artis te steunen in het in stand houden van de leefomstandigheden van dieren”.

In het jaarverslag van Artis van 2012 is op pagina 44 het volgende te lezen:
“Artis neemt actief deel aan internationale fokprogramma’s voor bedreigde diersoorten. Artis is aangesloten bij EAZA (European Association of Zoos and Aquaria), EEPs (European Endangered species Programmes), WAZA (World Association of Zoos and Aquaria) en ESBs (European StudBooks) en TAGs (Taxon Advisory Groups).
De fokprogramma’s hebben het doel om te kunnen dienen als ‘back up’ voor de in het wild levende populaties. Zo ontstaan in dierentuinen als het ware schaduwpopulaties van in het wild bedreigde diersoorten. Artis heeft in haar diercollectie veel soorten waarvoor een intensief gecoördineerd fokprogramma (EEP) of minder intensief fokprogramma (ESB) bestaat. Om deze reden doen we actief mee aan 48 EEPs en 42 ESBs. Hiernaast bekleedt Artis diverse functies binnen fokprogramma’s en werkgroepen.”

De Partij voor de Dieren is van mening dat een dierentuin alleen een aanvaardbare, bij voorkeur tijdelijke, huisvesting kan zijn voor dieren die zich niet in hun oorspronkelijke leefgebied kunnen handhaven of niet daarin teruggezet kunnen worden. Het welzijn van het dier moet centraal staan, en niet het tentoonstellen van het dier aan publiek.

Een dierentuin is geen natuurlijke leefomgeving van dieren en zal dit ook nooit worden. Dierentuinen beroven dieren van hun vrijheid met als enige doel ze aan mensen te tonen. De leefruimte is te klein voor natuurlijk gedrag. Apathisch en stereotiep gedrag, stress, abnormaal moederzorggedrag voor de pasgeborenen en een verlaagde weerstand komen veel voor onder dieren in dierentuinen.

Het fok- en euthanasiebeleid van dierentuinen in Nederland baart de Partij voor de Dieren zorgen. Wij zijn van mening dat euthanasie van gezonde dieren waarvoor de dierentuin door aankoop of door eigen fokkerij bewust de verantwoordelijkheid op zich heeft genomen, ethisch niet verdedigbaar is. Op dit punt deugt de ethische code van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen (NVD) niet, gezien die toestaat dat dierentuinen blijven fokken met dieren aan wie 'binnen de collectie geen geëigende plaats meer kan worden geboden'.

De Partij voor de Dieren vindt dat een dierentuin als Artis geen educatieve waarde heeft, ook al wordt dat vaak beweerd. Dierentuinen laten de bezoekers niet zien hoe de dieren in hun natuurlijke omgeving leven. Ze suggereren bovendien dat het moreel gerechtvaardigd is om dieren van hun vrijheid te beroven om ze aan mensen te tonen.

De Partij voor de Dieren maakt zich zorgen over de kwaliteit van leven van dieren in Artis. Op de website van Artis is het volgende te lezen:
“We gaan een stuk van parkeerterrein gebruiken om de olifanten meer ruimte te geven. En meer water om in te spelen. Door het verblijf uit te breiden kan er een bul bij komen, een mannetjesolifant. Hopelijk gaat hij er dan voor zorgen dat er na Mumba nog meer olifantjes in Artis worden geboren. Wat goed nieuws zou zijn voor een bedreigde diersoort als de Aziatische olifant.”

Gezien het vorenstaande heeft ondergetekende de eer, namens de fractie van de PvdD, op grond van artikel 45 van het Reglement van orde voor de raad van Amsterdam, de volgende schriftelijke vragen te stellen:

1. Is het college op de hoogte van de gang van zaken rondom de giraffe Marius in de dierentuin van Kopenhagen, mede opmerkend dat er diverse dierentuinen bereid waren om de giraffe over te nemen?

2. Wat is de mening van het college over het doden van giraffe Marius?

4. De dierentuin van Kopenhagen heeft aangegeven dat de giraffe moest worden gedood om inteelt te voorkomen. Het lukte het dierenpark niet Marius ergens anders onder te brengen.
a. Komt het in Artis wel eens voor dat een gezond dier ‘overtollig’ is vanwege risico op inteelt?
b. Is het de afgelopen drie jaar in Artis voorgekomen dat een gezond dier volgens de dierentuin moest worden geëuthanaseerd om inteelt te voorkomen? Zo ja, om welke dieren ging het en hoe vaak is dit voorgekomen in 2011, 2012, 2013 en eventueel 2014?
c. Worden in Artis dieren geëuthanaseerd omdat deze ‘overtollig’ zijn en er geen sprake is van risico op inteelt? Zo ja, om welke dieren ging het en hoe vaak is dit voorgekomen in 2011, 2012, 2013 en eventueel 2014?

”In de dierentuin in Emmen bijvoorbeeld hebben olifanten veel meer ruimte. Je ziet dat ze zich daar meer op hun gemak voelen doordat ze zich meer voortplanten daar. Een olifant plant zich pas voort als ze zich op haar gemak voelt. Artis is absoluut niet één van de meest olifantvriendelijke dierentuinen”, aldus Faber.

“Dierentuinen in Nederland kunnen natuurlijk geen wilde situatie nabootsen, en daar zit wat mij betreft het knelpunt”, vertelt Antoinette van de Water, van de organisatie Bring the Elephant Home. Zij werkt in Thailand bij een opvangcentrum voor olifanten. “In gradaties ondervinden olifanten in circussen natuurlijk meer stress dan in dierentuinen. En olifanten in dierentuinen met meer ruimte en grotere kuddes hebben het beter en daar zal je het weven misschien minder zien. De vraag is of de gecreëerde leefomgeving geschikt is voor de dieren, gezien de eisen die de dieren aan hun omgeving stellen. Als dieren continue aan het weven zijn, lijkt mij dit niet het geval.”

5. Artis wil het olifantenverblijf uitbreiden, en geeft daarbij aan dat er vervolgens een bul wordt ingevlogen om te zorgen voor nakomelingen.
a. Wat is het oordeel van het college over het filmpje van de olifant, zoals te zien is op Piepvandaag.nl?
b. Is het college van mening dat het huidige olifantenverblijf geschikt is voor de olifanten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?
c. Kan het college aangeven of in het nieuwe olifantenverblijf, wanneer de bul en één of meerdere kleine olifantjes er zijn, het aantal vierkante meters dat per olifant beschikbaar is, groter of kleiner zal worden?
d. Is het college van mening dat het nieuwe verblijf geschikt is voor de olifanten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?
e. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat het onwenselijk is en schadelijk voor het welzijn van de olifanten om het aantal vierkante meters dat per olifant beschikbaar is omlaag te brengen, mede gezien op dit moment al stereotiep gedrag wordt vertoond?

6. Is het college bereid om het subsidiebeleid ten aanzien van Artis te herzien…
a. Door in gesprek te gaan met Artis en doelstellingen te verbinden aan de subsidie?
b. Door in gesprek te gaan met Artis over het fokbeleid?
c. Door in gesprek te gaan met Artis over het beleid ten aanzien van ‘overtollige’ dieren?

Indiendatum: feb. 2014
Antwoorddatum: 12 feb. 2014

1. Is het college op de hoogte van de gang van zaken rondom de giraffe Marius in de dierentuin van Kopenhagen, mede opmerkend dat er diverse dierentuinen bereid waren om de giraffe over te nemen?

Antwoord:
Ja.

2. Wat is de mening van het college over het doden van giraffe Marius?

Antwoord:
Het is voor het college in dit specifieke geval lastig hier op afstand een oordeel over te geven omdat we niet bekend zijn met de afwegingen die een rol hebben gespeeld bij dit besluit. Het doden van dieren louter vanwege overpopulatie vinden wij afkeurenswaardig.

3. Stadsdeel Centrum heeft in zijn Evaluatie Dierenwelzijnsbeleid doelstellingen opgenomen ten aanzien van de besteding van de subsidie. In de begroting van 2014 van de gemeente Amsterdam ontbreken doelstellingen bij de subsidietoekenning aan Artis.
a. Welke doelstelling(en) streeft het college na met de 5,5 miljoen euro die de gemeente jaarlijks aan Artis uitkeert?
Antwoord:
De volgende gemeentelijke doelstellingen worden nagestreefd:
- het in stand houden van een belangrijke menselijke educatieve en maatschappelijke voorziening;
- bevorderen toegankelijkheid voor leerlingen van basisscholen en VOscholen;
- aanbieden van lespakketten die aansluiten bij kerndoelen PO en eindtermen VO;
- samenwerking met andere educatieve organisaties als universiteiten en belangenorganisaties voor duurzaamheid;
- bijdragen aan uitvoering Masterplan ter bevordering van dierenwelzijn;
- faciliteren onderhoud van monumentale gemeentelijk gebouwen;
- ontwikkelen instituut Natura Artis Magistra als educatieve organisatie.

b. Welke resultaten heeft Artis de afgelopen jaren geboekt met door de gemeente Amsterdam uitgekeerde subsidies?

Antwoord:
Alle bovengenoemde doelstellingen zijn gerealiseerd en terug te lezen in het jaarverslag van Artis over 2013: http://static.artis.nl/media/library/2014/05/jaarverslag_2013.pdf
- uit het financieel verslag is af te leiden dat Artis financieel gezond is en daar zelf ook de nodige inspanningen voor levert. Het voortbestaan van Artis als educatieve en maatschappelijke voorziening wordt hiermee geborgd;
- er heeft ruim 108.000 keer en educatief bezoek plaatsgevonden;
- lespakketten die aansluiten bij eindtermen VO en kerndoelen PO worden aangeboden. Hier wordt in ruime mate gebruik van gemaakt;
- er vindt samenwerking plaats met tal van educatieve organisaties
- in het collectiebeleid van Artis staat het dierenwelzijn voorop
- de zorg voor de monumentale gebouwen wordt naar behoren ingevuld
- de ontwikkeling van de educatieve organisatie is een punt van voortdurende aandacht.

c. Worden met de 5,5 miljoen euro ook fokprogramma’s gesubsidieerd?
Antwoord:
Nee, de subsidie is bedoeld voor de realisatie van de hierboven genoemde gemeentelijke doelstellingen.

4. De dierentuin van Kopenhagen heeft aangegeven dat de giraffe moest worden gedood om inteelt te voorkomen. Het lukte het dierenpark niet Marius ergens anders onder te brengen.

a. Komt het in Artis wel eens voor dat een gezond dier ‘overtollig’ is vanwege risico op inteelt?
b. Is het de afgelopen drie jaar in Artis voorgekomen dat een gezond dier volgens de dierentuin moest worden geëuthanaseerd om inteelt te voorkomen? Zo ja, om welke dieren ging het en hoe vaak is dit voorgekomen in 2011, 2012, 2013 en eventueel 2014?
c. Worden in Artis dieren geëuthanaseerd omdat deze ‘overtollig’ zijn en er geen sprake is van risico op inteelt? Zo ja, om welke dieren ging het en hoe vaak is dit voorgekomen in 2011, 2012, 2013 en eventueel 2014?

Antwoord:
In het Dierentuinenbesluit is opgenomen dat het fokken van dieren niet alleen een relatie heeft met biodiversiteit, maar ook met het welzijn en de gezondheid van de dieren. Het krijgen van jongen is belangrijk voor het natuurlijke gedrag van het moederdier, de kudde en ook veterinair gezien gewenst. Leidt dit tot teveel dieren dan wordt eerst gekeken of dieren uitgeplaatst kunnen worden naar een andere geschikte dierentuin die minstens dezelfde voorzieningen kan bieden. Met een dergelijke transfer worden gezonde dieren over dierentuinen verspreid, wat ook een bijdrage levert aan een sterke fokgroep. Mocht transfer niet lukken dan kan worden besloten om een dier te euthanaseren. Deze beslissingen worden niet lichtvaardig genomen. Dierentuinen leveren ieder eerste kwartaal van het jaar een overzicht van de geboren, gestorven, verworven en uitgeplaatste dieren aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Deze overzichten worden beoordeeld op excessen en risico’s. RVO.nl werkt hierin nauw samen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). RVO.nl heeft voor deze werkwijze gekozen, omdat zo efficiënt en met de minste lasten voor de sector zicht gehouden wordt op transacties, geboorte en sterfte in dierentuinen. Er zijn geen aanwijzingen dat er duidelijk meer dieren sterven dan op basis van het natuurlijk verloop verwacht zou mogen worden. Fokprogramma’s hebben tot doel om dierentuinpopulaties gezond te houden en daar past geen inteelt bij. Mocht deze situatie zich voordoen dan is euthanasie de laatste keuze. De overwegingen daarvoor zijn vastgelegd in het euthanasiestatement van de EAZA. Meestal is euthanasie niet nodig en wordt voor het dier een plek gevonden in een geschikte dierentuin.

Olifanten in gevangenschap maken een bepaald soort beweging die ze niet in het wild maken. Deze beweging, genoemd ‘weven’ maken ze wanneer ze gefrustreerd of verveeld zijn. Op een filmpje dat twee maanden geleden door de fractie is gemaakt van de olifanten in Artis is te zien dat deze stereotiep gedrag vertonen. Artis gaf via Twitter nadere uitleg over het filmpje: “Thong Thai, onze oudste olifant, is geboren in een werkkamp in Vietnam. Hier waren de omstandigheden niet optimaal. Door het weven komt endorfine vrij, een rustgevende stof. Als dit gedrag is ontstaan zal het nooit meer helemaal weggaan, hoe goed de zorg voor het dier ook is. Met gedragsverrijking probeert Artis het natuurlijke gedrag te stimuleren.” Experts hebben hierover een andere mening, blijkt uit het artikel ‘Wevende olifant kan gered worden’ van Piepvandaag, waarop ook het filmpje van de olifant is te zien. Voorzitter Rob Faber van de organisatie Vrienden van de Olifant vindt het aannemelijk dat het weven van de olifant te maken heeft met het feit dat olifanten in Artis weinig ruimte hebben. ”In de dierentuin in Emmen bijvoorbeeld hebben olifanten veel meer ruimte. Je ziet dat ze zich daar meer op hun gemak voelen doordat ze zich meer voortplanten daar. Een olifant plant zich pas voort als ze zich op haar gemak voelt. Artis is absoluut niet één van de meest olifantvriendelijke dierentuinen”, aldus Faber. “Dierentuinen in Nederland kunnen natuurlijk geen wilde situatie nabootsen, en daar zit wat mij betreft het knelpunt”, vertelt Antoinette van de Water, van de organisatie Bring the Elephant Home. Zij werkt in Thailand bij een opvangcentrum voor olifanten. “In gradaties ondervinden olifanten in circussen natuurlijk meer stress dan in dierentuinen. En olifanten in dierentuinen met meer ruimte en grotere kuddes hebben het beter en daar zal je het weven misschien minder zien. De vraag is of de gecreëerde leefomgeving geschikt is voor de dieren, gezien de eisen die de dieren aan hun omgeving stellen. Als dieren continue aan het weven zijn, lijkt mij dit niet het geval.”

Antwoord:
Deze olifant is geboren in een olifantenwerkkamp in Vietnam. Hier worden kettingen om de poten van de olifanten gelegd zodat zij niet weglopen. Deze omstandigheden veroorzaken dit gedrag. Dit gedrag is niet bij de kalveren waargenomen.

b. Is het college van mening dat het huidige olifantenverblijf geschikt is voor de olifanten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Antwoord:
Artis creëert meer ruimte voor dieren en planten, voor educatie en voor erfgoed. Artis draagt actief bij aan het internationale fokprogramma voor de Aziatische olifanten, de EEP (European Endangered Species Programme).

Deze diersoort wordt met uitsterven bedreigd door menselijk handelen. Artis breidt binnen twee jaar het olifantenverblijf uit om aan de voorwaarden van het internationale fokprogramma te voldoen. Totdat de uitbreiding gereed is, voldoet, in overeenstemming met het internationale fokprogramma, het huidige verblijf voor de huidige kudde van drie koeien.

c. Kan het college aangeven of in het nieuwe olifantenverblijf, wanneer de bul en één of meerdere kleine olifantjes er zijn, het aantal vierkante meters dat per olifant beschikbaar is, groter of kleiner zal worden?
Antwoord:
Het aantal vierkante meters per olifant wordt groter met de realisatie van het nieuwe olifantenverblijf.

d. Is het college van mening dat het nieuwe verblijf geschikt is voor de olifanten? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?
Antwoord:
Het nieuwe olifantenverblijf zal voldoen aan de criteria van het internationale fokprogramma en het Nederlandse Dierentuinbesluit.

e. Is het college het met de fractie van de Partij voor de Dieren eens dat het onwenselijk is en schadelijk voor het welzijn van de olifanten om het aantal vierkante meters dat per olifant beschikbaar is omlaag te brengen, mede gezien op dit moment al stereotiep gedrag wordt vertoond?
Antwoord:
Het aantal vierkante meters per olifant zal door het realiseren van het nieuwe verblijf groter worden. Het stereotiep gedrag van de huidige koe is veroorzaakt door de manier van houden van deze koe in Vietnam.

6. Is het college bereid om het subsidiebeleid ten aanzien van Artis te herzien:

a. door in gesprek te gaan met Artis en doelstellingen te verbinden aan de subsidie?
Antwoord:
Er zijn meerjarige resultaatafspraken die ten grondslag liggen aan de subsidieverstrekking aan Artis.

b. door in gesprek te gaan met Artis over het fokbeleid?
Antwoord:
Nee, het college is van mening dat Artis zelf verantwoordelijk is voor het collectiebeleid.

c. door in gesprek te gaan met Artis over het beleid ten aanzien van ‘overtollige’ dieren?
Antwoord:
Zie ook het antwoord op vraag 4. Dit is voldoende gereguleerd in het Dierentuinenbesluit.

Burgemeester en wethouders van Amsterdam

A.H.P. van Gils, secretaris E.E. van der Laan, burgemeester

Wij staan voor:

Interessant voor jou

Schriftelijke vragen inzake het behoud van groen en de woningschaarste in Amsterdam

Vragen over de uitbreiding van een sportpark in natuurgebied Diemerpark

Word actief Doneer

Betrokken persoon

Johnas van Lammeren

Fractievoorzitter

Schrif­te­lijke vragen inzake subsidie aan Artis en het fokbeleid

Wij staan voor:

Betrokken persoon

Schriftelijke vragen inzake subsidie aan Artis en het fokbeleid