Aanvul­lende schrif­te­lijke vragen inzake ener­gie­be­spa­rende maat­re­gelen

Indiendatum: 25 aug. 2022
Antwoorddatum: 16 dec. 2022

1. Heeft het college in kaart of er nog plekken zijn waar mogelijk onnodig verlicht wordt en/of waar het lichtniveau mogelijk verlaagd kan worden? Op welke manier wordt dit bepaald en/of geëvalueerd?

Bij aanleg van een straat wordt de verlichting zo aangelegd dat deze voldoet aan de Richtlijn Openbare Verlichting (ROVL). Goede balans tussen de veiligheid en de negatieve aspecten van verlichting staan hierin centraal. Wanneer er een herinrichting plaatsvindt in een straat wordt geëvalueerd of het lichtniveau aangepast moet worden. In het lichtontwerp wordt de hoeveelheid licht weer bepaald in lijn met de vereisten in de ROVL indien nodig.

Bij het vaststellen van het coalitieakkoord is tevens 20 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het intensiveren en versnellen van de uitvoer van reeds geplande acties en projecten om de eigen gemeentelijke organisatie en het gemeentelijk vastgoed te verduurzamen. Het voorstel is om hier in 2023 al 3,5 miljoen euro voor vrij te maken voor energiereductie gemeentelijke huisvesting, waaronder het aanbrengen van LED verlichting in gemeentelijke panden. De LED verlichting levert de gemeente een besparing van meer dan 50% op ten opzichte van de huidige verlichting in de panden. Het voorstel om in 2023 3,5 miljoen euro vrij te maken is eind 2022 door de Raad bekrachtigd.

Naar aanleiding van voorbeelden overal in Europa waar monumentale verlichting wordt uitgezet of korter brandt om energie te besparen, heeft het college besloten om ook in Amsterdam deze installaties eerder uit te schakelen: niet meer om middernacht maar om 23uur. Bij een aantal kunstwerken gaat de verlichting zelfs helemaal uit. Naar schatting besparen we met het (eerder) uitzetten van de verlichting van bijzondere locaties 700.000 kWh per jaar. Dat staat gelijk aan het energieverbruik van 280 huishoudens. Hiernaast worden ondernemers gevraagd om een steentje bij te dragen door kantoorverlichting, etalageverlichting en gevelreclame ’s nachts uit te zetten, zoals de ondernemers op de Zuidas nu al doen, en te kiezen voor LED als lichtbron.

Verder wordt samen met de stadsdelen bekeken op welke wegen op een verantwoorde wijze de verlichting in de stilste periode gedimd of uitgezet kan worden. Deze gesprekken zullen in december 2022 en januari 2023 plaatsvinden.

Het college heeft momenteel niet volledig in kaart of er plekken zijn waar mogelijk onnodig verlicht wordt en/of waar het lichtniveau mogelijk verlaagd kan worden. De meeste verzoeken die de gemeente ontvangt gaan over het verzoek tot extra verlichting in de openbare ruimte. De openbare verlichting draagt bij aan de veiligheid en leefbaarheid in de stad. De sociale veiligheid, verkeersveiligheid en sfeer in de openbare ruimte zijn gebaat bij goede verlichting. Als gemeente is het onze taak om te zorgen dat verlichting in de stad goed functioneert en er verzorgd uitziet. Dit betreft alle soorten openbare verlichting: zowel straatverlichting als ook illuminatie

In het beleidskader Verlichting uit 2017 staat ook: “In het kader van de Wet Milieubeheer dienen ook bedrijven energie te besparen. Alle maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar dienen te worden genomen. De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (NZKG) ziet daar namens de gemeente op toe. De gemeente zal de Omgevingsdienst opdracht geven energiebesparende maatregelen rond verlichting actief bij bedrijven te bevorderen en te controleren.”

2. Staat deze opdracht nog steeds uit bij de Omgevingsdienst en zo ja, op welke manier worden energiebesparende maatregelen rond verlichting bij bedrijven actief bevorderd en gecontroleerd? Zo nee, waarom niet?

De gemeente heeft geen specifieke opdracht gericht op energiebesparende maatregelen rond verlichting uitgezet bij Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG). Het controleren hierop is onderdeel van het reguliere takenpakket van OD NZKG. OD NZKG controleert namens de gemeente of bedrijven voldoen aan de Energiebesparingsverplichting op grond van het Activiteitenbesluit Wet Milieubeheer. Dit betekent dat bedrijven alle maatregelen moeten nemen met een terugverdientijd van 5 jaar. Er is een lijst van zogenaamde Erkende Maatregelen die voldoen aan deze terugverdientijd. OD NZKG controleert bij bedrijven aan de hand van Erkende Maatregelen Lijsten (EML) of deze maatregelen zijn genomen.

Hierbij wil het college opmerken dat deze verplichting alleen geldt voor midden- en grootverbruikers van energie, zijnde bedrijven en instellingen die minimaal 50.000 kWh en/of 25.000 m3 gas jaarlijks verbruiken. Voor de bedrijven en instellingen met een lager verbruik geldt deze verplichting niet. In Amsterdam is overigens geregeld dat het toezicht op de energiebesparingsverplichting voor horeca en detailhandel bij de stadsdelen is belegd. Ook hier geldt de verplichting alleen voor de midden- en grootverbruikers van energie.

De Erkende maatregel om energiezuinige verlichting aan te leggen (LED) is onderdeel van de huidige wetgeving (EML) en geldt voor alle branches (inclusief kantoren). Daarnaast zijn er meerdere Erkende Maatregelen die het onnodig aanstaan van verlichting tegengaan. Het betreft maatregelen zoals bijvoorbeeld de verplichting van het aanbrengen van aanwezigheidsdetectie of een tijdschakelaar om binnen- en buitenverlichting automatisch aan -en uit te schakelen. Daarnaast zijn er ook branche specifieke maatregelen. Bij de detailhandel, garagebedrijven en bedrijfshallen is er de Erkende Maatregel die voorschrijft dat er s ‘nachts (buiten openingstijden) geen binnenverlichting mag aanstaan. En dat de buitenverlichting en de reclameverlichting minimaal 6 uur per etmaal moet zijn uitgeschakeld (schemerschakeling). Specifiek voor kantoren geldt op dit moment wel de Erkende Maatregel voor de buiten- en reclameverlichting, maar niet voor de binnenverlichting. Hiermee ontbreekt momenteel de mogelijkheid van handhaving op het uitzetten van de nachtelijke binnenverlichting van kantoren. Bij de actualisatie van de Erkende Maatregelen, welke 1 juli 2023 van kracht wordt, gaat dit mogelijk veranderen.

Naast regulering en handhaving onderneemt de gemeente Amsterdam ook acties om energiebesparende maatregelen bij bedrijven te bevorderen. Amsterdam biedt kosteloos energieadviezen en – begeleiding aan ondernemers. Hierbij wordt naast de Erkende Maatregelen ook gekeken naar het gebruik en mogelijkheden om onnodige verlichting te voorkomen. Dit aanbod van energieadvies- en begeleiding geldt nadrukkelijk ook voor de bedrijven en instellingen die niet aan bovengenoemde energiebesparingsverplichting moeten voldoen.

3. Ziet het college mogelijkheden om in het kader van bovenstaande Wet Milieubeheer en energiebesparing door bedrijven deze opdracht aan de Omgevingsdienst NZKG ook te verruimen richting het sluiten van winkeldeuren bij gebruik van airco’s of verwarming, het tegengaan van open koelvitrines en mogelijke andere energiebesparende maatregelen? Zo ja, is het college bereid om dit te doen? Zo nee, waarom niet?

Het toezien op de Erkende Maatregelen (zie bij vraag 2) is het uitgangspunt bij de controle op de wettelijke energiebesparingsverplichting van bedrijven en instellingen. De Erkende Maatregelenlijsten (EML) is een uitputtende lijst, wat betekent dat de gemeente Amsterdam of OD NZKG geen aanvullende verplichtingen mogen opleggen. De verplichting om de winkeldeuren te sluiten bij het gebruik van een airco (zomer) of verwarming (winter) is niet opgenomen in de lijst van Erkende Maatregelen. Dit komt doordat de totstandkoming van de EML mede een resultaat is van onderhandelingen met de betreffende branche. Hierbinnen is nog discussie over de terugverdientijd van varianten van ‘sluitsystemen’. Hier wordt dus ook niet op gecontroleerd. Het afdekken van verticale (staande) koelmiddelen is geregeld in de Erkende Maatregelen. Hierop wordt dus wel op gecontroleerd door OD NZKG. Voor horizontale koelmeubelen zijn op dit moment nog geen Erkende Maatregelen opgenomen.

De wettelijke actualisatie van de EML heeft recent ter consultatie gelegen. Dit is een proces waarbij gekeken wordt of de EML uitgebreid of aangescherpt moet worden. De gemeente Amsterdam heeft op 23 september 2022 in samenwerking met OD NZKG een zienswijze ingediend. Hierin is voorgesteld om het plaatsen van automatisch sluitende deuren als Erkende Maatregel op te nemen. In deze consultatie heeft de gemeente Amsterdam ook voorgesteld de gedragsmaatregel met betrekking tot het sluiten van niet automatische deuren wanneer airco of verwarming aanstaat op te nemen als Erkende maatregel. In juli 2023 treden de geactualiseerde Erkende Maatregelen in werking. De rapportage over de uitkomsten van de consultatieronde en de geactualiseerde Erkende Maatregelen worden doorgaans 6 maanden voor ingang gepubliceerd.

In de vergadering van de Raadscommissie van donderdag 1 september is ook gesproken over openstaande winkeldeuren terwijl de airco aanstaat. In de betreffende vergadering heeft Wethouder Pels aangekondigd de juridische mogelijkheden te onderzoeken om onnodig energieverbruik en energieverspilling aanbanden te leggen. In de beantwoording van motie 332 inzake terrasverwarmers op gas en motie 355 inzake airco aan? Deuren dicht zullen de juridische mogelijkheden tot het verplicht stellen van aanvullende maatregelen behandeld worden.