Amster­damse plannen voor nieuwe data­centra gaan over de rug van mens en klimaat

De gemeente Zeewolde gaf afgelopen week groen licht voor de bouw van een nieuw datacentrum van Facebook. Ook Amsterdam heeft plannen voor nieuwe datacentra, maar om de klimaatdoelen te bereiken zullen we die moeten opschorten, stelt fractievoorzitter Johnas van Lammeren.

Gemeentebesturen en datacenters. Het is een slechte combinatie. De gemeenteraad van Zeewolde gaf ondanks landelijke commotie donderdag groen licht voor het vestigen van een energieslurpend datacenter. Ook het Amsterdamse stadsbestuur heeft plannen voor het verdubbelen van de datacentercapaciteit en slaat alle waarschuwingen in de wind. Het halen van de Amsterdamse klimaatdoelen van 2030 wordt zo bijzonder moeilijk.

De heibel in de polder van Zeewolde om het Facebook XXL-datacenter gaat ook in onze stad spelen. Datacenters in Amsterdam gebruiken nu al meer elektriciteit dan alle Amsterdamse huishoudens bij elkaar. Wethouder Van Doorninck (GroenLinks) zet desondanks in op de groei van het aantal datacenters. Dat leidt tot een extra stroomvraag die we in Amsterdam nooit kunnen opwekken met duurzame energie. Datacenters draaien dus op kolen, aardgas en biomassa en leiden zo tot meer CO₂-uitstoot. Het stadsbestuur struikelt zo over de eigen benen bij het halen van de eigen klimaatdoelen.

Ook koelen datacenters hun installaties met drinkwater. Een zeer zorgwekkend punt, omdat al binnen 5-10 jaar een drinkwatertekort dreigt voor Amsterdam. En Liander meldt regelmatig grote knelpunten op het stroomnet. “Het is een moeilijk verhaal met datacenters als 50 huurhuizen niet eens van het gas kunnen omdat er geen ruimte is op het net,” stelt de directeur van Urgenda. Waarom zou Amsterdam dan nog meer energieslurpende datacenters verwelkomen als het energienet het nu al niet meer aan kan? Waarom gaat het college hiermee door?

Paradijs voor sloomslurpers
Bezorgde inwoners en kritische raadsleden krijgen vaak hetzelfde antwoord toegeworpen: “We willen allemaal Netflixen, dus extra datacenters zijn onvermijdelijk.” Dat klopt niet: we hebben in Nederland nu al een overcapaciteit aan datacenters. Twee derde tot driekwart van die capaciteit is in gebruik door bedrijven uit het buitenland. Als we kiezen voor minder datacenters betekent het niet dat bij ons de Zoomvergadering gaat haperen.

Waarom willen internationale ICT-bedrijven zo graag naar Nederland komen? Dat is het prijskaartje: door onze extreem lage belasting op elektriciteit en de extra lage netwerkkosten voor grootverbruikers is Nederland een paradijs voor stroomslurpers. De korting op grootverbruik komt nog uit de tijd van de Nederlandse gasbel. Door de vondst van de gasbel hadden we een beleid met hoge kortingen voor de energie-intensieve industrie. En met deze oude gedachte staat Nederland nog steeds met open armen klaar voor industrieën die veel energie gebruiken. We verkwanselen weer onze energie, onze schaarse duurzame energie dit keer.

In de regio-Amsterdam is er sprake van ‘hyperconnectiviteit’. Het zijn vooral hele specifieke bedrijven die hiervan profiteren. Denk aan onlinegaming, high-frequency trading (flitshandel in aandelen), cryptomunten en online advertising. En het is geen geheim dat bedrijven als Cisco en Facebook vanwege de digitale infrastructuur zich vestigen in Amsterdam, zo schreef het college.

De datacenterbranche groeit zo hard dat de klimaatdoelen van Amsterdam uit het zicht raken, volgens onderzoek van CE Delft. De wethouder roept daarom op tot extra maatregelen. Maar hier verliest de wethouder de Amsterdammer. Terwijl bewoners demonstreren tegen een windturbine in hun achtertuin of natuurgebied, zit het stadsbestuur met de databranche aan tafel. Ze zijn zelfs deelnemer in het participatietraject over de windturbines. Dat is ondermijnend voor het vertrouwen en de duurzame inzet van Amsterdammers.

Neo-liberale flutsmoes
Dit rampzalige collegebeleid komt voor uit een ouderwetse manier denken; ‘zolang we grote (internationale) bedrijven vooral hun gang laten gaan kunnen gewone burgers daarvan profiteren’. Een neo-liberale flutsmoes om zoveel mogelijk winstmaximalisatie over de rug van mens en de planeet goed te praten. Dat de komst van extra datacenters amper extra banen oplevert wordt gemakshalve vergeten. De mentaliteit in kleine gemeentes zoals Zeewolde vertoont opvallend veel overeenkomsten met die van Amsterdam. Datacenters zijn vooral een prestigeproject van wethouders die zich laten meeslepen door hightech-wensdromen en de associaties met grote namen in het bedrijfsleven. Of zoals de wethouder van Zeewolde het treffend omschreef ‘de kans plots in de Champions League te mogen meespelen’.

We staan aan de vooravond van een enorme klimaatcrisis. Het is niet te laat om de stekker uit het huidige vestigingsbeleid te halen, en voorlopig te stoppen met de bouw van nieuwe datacenters. Amsterdam, omarm niet Facebook, maar het klimaat!

Dit artikel is op 22 december gepubliceerd in het Parool