Schrif­te­lijke vragen inzake (drink)water­pro­ble­matiek data­centers

Indiendatum: 7 jul. 2022
Antwoorddatum: 8 sep. 2022

1. Op welke manier vindt deze beoordeling plaats en wordt deze beoordeling ook als noodzakelijke voorwaarde gezien voor het al dan niet verlenen van een vergunning?

Ad.1: Zowel Waternet als de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD-NZKG) hebben hierin een rol. Waternet Waternet sluit een contract met datacenters over de levering van water. In het geval van een aanvraag voor de levering van drink- of industriewater bepaalt Waternet of er voldoende capaciteit is en toetst de aanvraag aan het vestigingsbeleid2. Als aan alle voorwaarden wordt voldaan, dan stelt Waternet een leveringscontract met leveringsvoorwaarden op. De leveringsvoorwaarden bevatten een onderzoekplicht naar alternatieven voor drinkwater. Onttrekken van grondwater is verboden, en dus geen alternatief. De onderzoeksplicht is overigens een doorlopende inspanningsverplichting. Bij het ontwerp van het datacenter dusdanig zijn dat inname van drinkwater tijdens piekmomenten van het drinkwatersysteem niet nodig is voor de bedrijfsvoering.. Hiervoor moeten voorzieningen (zoals een waterbuffer) voor worden aangelegd. OD-NZKG De OD-NZKG verleent de bouwvergunning bij Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) procedures -Omgevingsvergunning Milieu voor nieuwe en uitbreidingen van meer dan 5 MW. De OD-NZKG toetst hierbij aan: • het vestigingsbeleid van de gemeente (hierbij hoort het watergebruik ten behoeve van de koeling van een datacenter), of; • Indien de provincie bevoegd gezag is, het vestigingsbeleid van de provincie. Bij een datacenter ligt er een relatie tussen de hoeveelheid gebruikte elektriciteit voor de koeling en hoeveelheid koelwater dat daar voor nodig is. Koelwater is als koelmedium energie-efficiënter dan lucht, waardoor het meestal wenselijk is om met water te koelen. Koelwater wordt slechts bij ongeveer een derde van de datacenters in Amsterdam gebruikt. Dit vindt met name plaats tijdens warme dagen wanneer de buitenlucht een te hoge temperatuur heeft voor de toepassing van luchtkoeling.

2. Zijn er in de afgelopen tien jaar datacenters geweest die wel een aanvraag voor een vergunning hebben gedaan bij de gemeente Amsterdam, maar deze niet hebben gekregen? Zo ja, welke datacenters en op basis waarvan heeft deze afwijzing plaatsgevonden?

Ad 2: Alle aanvragen hebben tot nu toe aan de voorwaarden uit het vestigingsbeleid voldaan.

3. Is er sinds de invoer van het vestigingsbeleid inderdaad bij alle vergunningsaanvragen voor datacenters door Waternet getoetst op bovenstaand criterium? Zo nee, in welke gevallen is dat niet gebeurd?

Ad 3: De bestaande aanvragen worden allen getoetst aan het vestigingsbeleid ook al dateren deze aanvragen van voor het vaststellen van het vestigingsbeleid. Deze toetsing leidt in alle gevallen tot optimalisaties van het ontwerp zodat het watergebruik en de piekafname sterk wordt gereduceerd. Sinds het van kracht zijn van het vestigingsbeleid zijn er geen nieuwe aanvragen voor gebruik van water bij Waternet binnengekomen. Zie verder beantwoording van vraag 1.

4. Zijn er sinds de invoer van het vestigingsbeleid inderdaad bij alle vergunningsaanvragen voor datacenters door Waternet negatieve beoordelingen geweest van Waternet op basis van bovenstaand criterium? Zo ja, in welke gevallen en zijn deze vergunningen uiteindelijk wel of niet verleend?

Ad 4: Behandeling van de lopende aanvragen die dateren van voor het vestigingsbeleid vindt plaats in de geest van het vestigingsbeleid. Zie verder beantwoording van vraag 2.

5. Hoeveel vergunde datacenterprojecten zitten nu in pijplijn waarin bij het ontwerp van het datacenter rekening wordt gehouden met het beperken van het waterverbruik? En in hoeveel gevallen wordt daar geen rekening mee gehouden?

Ad 5: Binnen Amsterdam (inclusief Weesp) lopen er momenteel 4 Waboprocedures voor het oprichten of uitbreiden van een datacenter bij de OD NZKG. Er lopen nu 3 verzoeken om water bij Waternet en 1 in Weesp/ Amsterdam bij PWN. PWN is de drinkwaterleverancier in Weesp. Op dit moment is onbekend of Equinix/ Weesp een drinkwaterbehoefte heeft. Gesprekken moeten nog worden opgestart. Dit zijn datacenterprojecten die dateren van voor vaststelling van het vestigingsbeleid of in geval van Weesp voor de fusie tussen Weesp en Amsterdam. Bij deze projecten wordt beperken van watergebruik als één van de thema’s meegenomen naast energiegebruik. De vragen die hierbij aan de orde zijn: • is er een alternatieve koelbron/ -methode (ipv drinkwater); • hoe kan benodigde watervolume/-capaciteit worden beperkt (Integrale afweging tussen elektriciteitsgebruik en watergebruik zal moeten worden gemaakt door betrokken partijen; • kan piekverbruik worden verlaagd. • Kan restwarmte worden ingezet voor de gebouwde omgeving? In dit geval is minder water nodig voor koeling.

6. Klopt de bovenstaande inschatting van 5% nog steeds ? Zo nee, wat is nu de verwachte belasting van datacenters op de drinkwatervoorziening?

Ad. 6: Op dit moment wordt ca. 1 - 1,5% van de totale leveringsvolume van drinkwater ingezet bij datacenters. Er wordt verwacht dat Waternet ruim onder de 5% van de totale drinkwaterproductie kan blijven. Dit heeft een aantal oorzaken: • Sinds het vaststellen van het datacenterbeleid zijn er geen nieuwe bouwplannen van datacenters in Amsterdam bijgekomen bovenop de reeds bekende initiatieven. Ook Equinix/ Weesp dateert van 2019/2020 en betreft een mogelijke uitbreiding. Naast de bekende initiatieven is er alleen sprake van groei bij de bestaande datacenters. • Het uitgangspunt in 2020 was de huidige koelwatertechnieken en inzet van drinkwater bij nieuwe aanvragen. De koelbehoefte van nieuwe servers wordt steeds lager en inzet van alternatieve bronnen krijgen de voorkeur boven inzet van drinkwater.

• We zien dat bij datacenter Westpoort geen drinkwater maar industriewater (voorgezuiverd oppervlaktewater) wordt ingezet. Ook alternatieve bronnen worden onderzocht voor op middellange termijn (effluent bijvoorbeeld).

• Het ontwerp van het datacenter in Westpoort is voor een deel aangepast waarbij een nieuwe koelingstechniek voor de servers wordt gebruikt. Hierbij worden de servers ondergedompeld in een synthetische vloeistof waarmee een gesloten koelsysteem wordt gerealiseerd. Dit levert een forse reductie op van het benodigde koelwater.

• Ook het toepassen van de wettelijk verplichte maatregel powermanagement bij de servers en het nuttig inzetten van restwarmte zal de koelwatervraag verder kunnen terugdringen in de toekomst.

In de toelichting van vraag 6 wordt specifiek naar het datacenter in Westpoort verwezen. Het datacenter in Westpoort heeft een aansluiting op industriewater aangevraagd van 80m3/uur per toren (3 torens). De capaciteit van de aansluiting is gelijk aan de maximale ontwerpcapaciteit van het datacenter. Deze capaciteit is in theorie pas nodig zijn als het datacenter 100% gevuld is met servers. Dit zal pas op middellange termijn het geval zijn. Datacenter Westpoort heeft geprognotiseerd dat in de eindsituatie (na 2040 dus) maximaal 420.000m3/jaar nodig is. Nogmaals dit betreft dus industriewater en geen drinkwater. N.B.: Industriewater is geen drinkwater, maar voorgezuiverd rivierwater uit het Lekkanaal. Bij de productie van industriewater wordt geen gebruik gemaakt van de zuiveringscapaciteit in de Amsterdamse Waterleidingduinen en de drinkwaterproductielocaties Leiduin en Weesperkarspel. Uitbreiding van de capaciteit van het industriewaternet in Westpoort zorgt er voor dat de industrie in dit gebied steeds minder gebruik hoeft te maken van drinkwater. De 2 nieuwe aanvragers in Westpoort (methanolfabriek en datacenter) gaan praktisch geen drinkwater gebruiken voor hun bedrijfsvoering en worden gevoed vanuit dit industriewaternet.

7. Heeft het college inmiddels meer inzicht in de mogelijke schadelijke chemicaliën die met het afvalwater van datacenters worden geloosd?

Ad 7: Het is bekend dat de datacenters bepaalde stoffen toevoegen om het koelwater zachter te maken om de apparatuur te sparen. Dit water wordt meerdere malen gebruikt waardoor een zekere ‘indikking’ ontstaat. De datacenters moeten zorgen dat de stoffen die zij aan het koelwater toevoegen binnen de normen van de milieuwetgeving vallen als zij dit water na gebruik willen lozen. Het gaat hierbij om de kwaliteit, de kwantiteit en om de temperatuur van het ingedikte afvalwater. Voor lozing op het oppervlaktewater vragen ze hiertoe een watervergunning bij het waterschap (de kwaliteitsbeheerder van dat water) aan en moeten daarbij de nodige informatie leveren over de aard van het te lozen water. Deze aanvraag wordt beoordeeld op basis van landelijk vastgestelde toetsingskaders. De beoordeling gaat op dezelfde wijze, volgens hetzelfde landelijke beleid, als andere industriële lozingen. Er hebben tot nu toe twee grote datacenters een dergelijke watervergunning aangevraagd bij het waterschap AGV. Daarvan is er 1 verleend en 1 geweigerd omdat niet voldaan werd aan de temperatuur norm. De meeste datacenters in Amsterdam lozen hun afvalwater op het riool. Voor lozing op de riolering is de OD NZKG het bevoegd gezag namens de gemeente resp. de provincie. Tot dusver heeft de OD NZKG, na afstemming met Waternet ,altijd toestemming gegeven om de lozingen op de riolering plaats te laten vinden omdat voldaan werd aan de normen.

8. Kan het college eventuele onderzoeken of gegevens met betrekking tot de chemicaliën in het afvalwater van datacenters delen met de raad?

Ad 8: Bij de aanvraag Omgevingsvergunning milieu dan wel de vormvrije MER beoordeling wordt, daar waar dit aan de orde is, door de datacenters ook informatie aangeleverd over het te lozen afvalwater (mogelijke verontreinigingen en temperatuur) bij de OD NZKG. Deze informatie is openbaar en kan ook worden gedeeld met de gemeenteraad. Daar waar dit nodig wordt geacht, worden in de Omgevingsvergunning Milieu eisen gesteld aan de samenstelling van het afvalwater.