Schrif­te­lijke vragen inzake de leef­om­stan­dig­heden van kinderen in asiel­zoe­kers­centra en gezins­lo­caties

Indiendatum: jun. 2018
Antwoorddatum: 26 jul. 2018

Toelichting bij de beantwoording:
In Amsterdam is een azc gevestigd op de Willinklaan in stadsdeel Nieuw-West. Er is in Amsterdam geen gezinslocatie van het COA. In het azc Willinklaan wonen op dit moment (juni 2018) ca. 470 personen, waarvan ruim 130 kinderen. Er is in het azc Willinklaan ruimte voor 512 bewoners. Het COA is in Amsterdam, net als elders in Nederland, verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers, verhuizingen en de ondersteuning van azc-bewoners. Aanvullend op de wettelijke taken van de gemeente, zoals het organiseren van het onderwijs, is in Amsterdam het programmaplan ‘Amsterdamse inbreng in het azc’ opgesteld. Daarin is vastgelegd dat het COA en de gemeente Amsterdam samen werken aan de snelle integratie en participatie van azc-bewoners, en ook aan het bieden van goede ondersteuning aan kinderen.

1. Is het college bekend met het rapport van het COA en de Werkgroep Kind in azc? Zo ja, hoe beoordeelt het college de conclusies en aanbevelingen uit het rapport?

Antwoord:
Ja, het college is bekend met het onderzoek “Leefomstandigheden van kinderen in asielzoekerscentra en gezinslocaties” en onderschrijft de aanbevelingen. De meeste aanbevelingen liggen bij het ministerie van Justitie en Veiligheid als opdrachtgever van het COA. Gezien de samenwerkingsafspraken met het COA en omdat de gemeente vanaf 2019 verantwoordelijk wordt voor de jeugdhulp in het azc, houdt het college nauwlettend in de gaten wat het COA met de aanbevelingen doet.

2. Wat is het beleid met betrekking tot het voorkomen van onnodige verhuizingen van kinderen tussen opvanglocaties en welke rol speelt de gemeente hierin?

Antwoord:
Het COA is als uitvoerend orgaan verantwoordelijk voor de opvang van vluchtelingen. In het Regeerakkoord 2017 is staat dat kinderen zo min mogelijk verhuisd mogen worden tussen opvanglocaties, zodat kinderen meer continuïteit in hun leven hebben. Als er toch een verhuizing aan de orde is, dan zet het COA in op een goede voorbereiding en begeleiding van het te verhuizen gezin. Dit met als doel de continuïteit van onderwijs, de ontwikkeling en het welzijn van het kind te waarborgen. Ook kijkt het COA naar het moment van een verhuizing. Het COA streeft ernaar daar waar mogelijk verhuizingen in een schoolvakantie te laten plaatsvinden.

De gemeente heeft formeel geen rol bij het voorkomen van onnodige verhuizingen van kinderen tussen opvanglocaties. Wel heeft de gemeente bij de verhuizing van het azc Wenckebachweg (stadsdeel Oost) naar de Willinklaan (stadsdeel Nieuw-West) in januari 2018 extra inzet gepleegd om de continuïteit van zorg en onderwijs voor kinderen te waarborgen. Zo is het Ouder- en Kindteam meeverhuisd, hebben de kinderen de gelegenheid gekregen op hun basisschool in Amsterdam Oost te blijven en heeft er een warme overdracht plaatsgevonden tussen de voorschoolaanbieders. Als een gezin verhuist naar een eigen woning in de wijk of in een andere gemeente, is er een warme overdracht met het Ouder- en Kindteam of lokaal team in de nieuwe wijk dan wel gemeente.

3. Deelt het college de mening van de Partij voor de Dieren dat er geen drempels zouden moeten zijn om hulp bij psychische klachten voor kinderen te krijgen?

Antwoord:
Ja, het college deelt deze mening. Het COA is verantwoordelijk voor de inzet van jeugdhulp op de azc’s. Sinds de noodopvang in 2015 is het Ouder- en Kindteam betrokken bij de COA-opvanglocaties in Amsterdam. Het Ouder- en Kindteam zet in op preventieve jeugdhulp en laagdrempelige ondersteuning aan gezinnen, iets wat doorgaans ontbreekt op COA locaties. In 2017 is het COA een landelijke pilot preventieve jeugdhulp gestart. De inzet van het Ouder- en Kindteam is sindsdien onderdeel van de pilot.

4. Op welke wijze kunnen kinderen in een Amsterdams asielzoekerscentrum gebruik maken van geestelijke gezondheidszorg? Graag een toelichting.

Antwoord:
Op een azc wordt, onder verantwoordelijkheid van het COA, psychologische zorg geboden aan kinderen. Bewoners, medewerkers en vrijwilligers worden door het COA door middel van brochures en voorlichting op de hoogte gesteld van het aanbod. Alle azc-bewoners hebben toegang tot de huisarts en tot geestelijke gezondheidszorg (van eerstelijns psychologische hulpverlening tot en met opname in een psychiatrisch ziekenhuis) en zijn hiervoor verzekerd. Medewerkers en vrijwilligers van het COA worden getraind in het herkennen van signalen die duiden op psychologische nood (ook bij kinderen) en hoe daarna te handelen.

Aanvullend op deze basisvoorzieningen, biedt het Ouder- en Kindteam in Amsterdam onder andere opvoedgesprekken en cursussen, inloopmomenten, weerbaarheidstrainingen, voorlichting en traumaverwerking. Het Ouder- en Kindteam werkt nauw samen met het COA, scholen, aanbieders van buurtactiviteiten, Veilig Thuis en volwassenenzorg aanbieders. Het Ouder- en Kindteam op het azc biedt ook eerste hulp bij traumaverwerking, in de vorm van EMDR. Het Ouder- en Kindteam verwijst niet vaak naar specialistische jeugdhulpaanbieders, maar kiest er vaker voor zelf eerst hulp aan te bieden. De reden hiervan is dat de stap naar de specialistische jeugdhulpaanbieders groot is en de aanbieders niet altijd goed toegankelijk zijn. Niet alle jeugdhulpaanbieders hebben tolken en ze zijn niet allemaal flexibel om naar het azc te komen. Daarnaast sluit de hulp soms onvoldoende aan. Op dit moment valt de specialistische jeugdhulp op het azc nog onder de verantwoordelijkheid van het COA. Per 2019 gaat deze verantwoordelijkheid over naar de gemeente. Vanaf dat moment kan er beter gestuurd worden op de afspraken met de aanbieders. Omdat de gemeente veel waarde hecht aan goede ondersteuning van de kinderen zijn er, vooruitlopend op de ontwikkelingen in 2019, al gesprekken gestart tussen het Ouder- en Kindteam azc, het COA en de specialistische jeugdhulpaanbieders om de huidige aansluiting te verbeteren.

5. Wat is de inzet vanuit de betrokkenheid van de gemeente bij de inrichting van asielzoekerscentra, gezinslocaties en bij eventuele verhuizingen, specifiek voor de belangen van kinderen zoals in het rapport beschreven, ook gezien vanuit de gemeentelijke verplichting om internationale verdragen als het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind te handhaven?

Antwoord:
Het COA is primair verantwoordelijk voor de inrichting van asielzoekerscentra en verhuizingen. De gemeente heeft hierin formeel geen rol, anders dan beschreven bij de beantwoording van vraag 3.

De gemeente en het COA hebben aanvullende afspraken gemaakt in het programmaplan ‘Amsterdamse inbreng in het azc Willinklaan’ (onderdeel van de bestuursovereenkomst azc Willinklaan) met als doel azc-bewoners zo snel mogelijk te laten integreren en participeren. Naast de wettelijke taak van de gemeente om onderwijs te organiseren en de inzet van het Ouder- en Kindteam, bestaat de inzet voor de kinderen onder andere uit: een voorschoolgroep voor de kinderen van 2,5 tot 4 jaar, een “wengroep” om de transitie naar het reguliere (voor)schoolse aanbod goed te laten verlopen en een uitgebreid activiteitenprogramma bestaande uit sport (waaronder zwemles), spel, muziek en theateractiviteiten voor kinderen. Verder heeft de gemeente Amsterdam twee welzijnsorganisaties van Nieuw-West (Eigenwijks en Combiwel) gevraagd om bewoners van het azc, waaronder kinderen, deel te laten nemen aan activiteiten in de buurt en de verbinding te leggen met het lokale jongerenwerk. In de zomerperiode biedt het COA extra activiteiten voor kinderen. In aanvulling daarop biedt ook Eigenwijks en de gemeente extra (sport) activiteiten op en rondom het azc.

Het COA is verantwoordelijk voor de speelplekken op het terrein. Deze zijn op dit moment nog niet allemaal geplaatst. De gemeente Amsterdam hecht veel waarde aan speelplekken en een kindvriendelijke omgeving. Hiervoor is aandacht gevraagd bij het COA. De speeltoestellen voor de jonge kinderen zijn reeds geplaatst. De speeltoestellen voor de oudere kinderen worden voor de zomervakantie geplaatst.

Tenslotte nodigt wethouder Kukenheim u van harte uit een bezoek te brengen aan het azc Willinklaan, waarbij het COA, het Ouder- en Kindteam en de betrokken welzijnsorganisaties u een nadere toelichting kunnen geven op de omschreven inzet.