Werk

Prohef: een alternatief belastingstelsel

De werkloosheid in Amsterdam daalt sinds een paar jaar. Dat is goed nieuws, maar niet structureel: de huidige inrichting van ons belastingstelsel is volledig uit de tijd en maakt het onaantrekkelijk voor werkgevers om werknemers aan te nemen. De kosten zijn simpelweg erg hoog. En als het economisch minder gaat, zullen werknemers daar weer de dupe van worden. Wat de Partij voor de Dieren moet de oplossing niet gezocht worden in het aantrekken van meer (buitenlandse) bedrijven naar Amsterdam, die bovendien vaak hoofdzakelijk banen bieden voor hoogopgeleide expats. Wij willen een structurele oplossing voor alle Amsterdammers op de arbeidsmarkt: prohef

De gemeente laat reguliere werkzaamheden uitvoeren door bijstandsgerechtigden als vorm van 'tegenprestatie'. Een participatiesamenleving waarin steeds minder mensen kunnen participeren en waarin de kloof tussen kansrijk en kansloos groeit. Juist nu het Rijk belangrijke taken over de schutting van de gemeentes heeft gegooid ziet Amsterdam zichzelf voor zware uitdagingen geplaatst. Traditionele partijen als VVD, PvdA, GroenLinks en D66 zien de oplossing uitsluitend in het wachten op meer economische groei, hun enige strohalm; meer groei, meer banen…

De enige partij die economische groei niet als oplossing maar als de oorzaak van de huidige problemen ziet, is de Partij voor de Dieren. Dat wil niet zeggen dat we geen oplossing hebben, integendeel, juist van ons mag dan een oplossing worden verwacht voor de door anderen als onoplosbaar beschouwde werkloosheidsproblemen.

De samenleving is in grote verwarring door ernstige allocatieproblemen. Wereldwijd is er in 2013 een recordbedrag van 1000 miljard euro aan dividend betaald aan aandeelhouders op de top van de crisis. In de Europese Unie staan 3x meer huizen leeg dan er daklozen zijn. En de groei van de wereldbevolking en het aantal arbeidskrachten elders, doet het ergste vrezen voor onze werkgelegenheid. Nu al komen kipfilets uit Brazilië, kleding uit Bangladesh, smartphones uit China en vrachtwagenchauffeurs uit Bulgarije. Voor een schijntje.

In Amsterdam blijft veel noodzakelijk werk ongedaan, zoals goede zorg voor mensen en dieren die daar dringend op aangewezen zijn. Tegelijk is een groot deel van de Amsterdamse beroepsbevolking veroordeeld tot een plek achter de geraniums omdat er wel werk is maar geen banen zijn. Zoals werknemers van thuiszorginstellingen die naar huis worden gestuurd, medewerkers van banken die hun baan zien ophouden terwijl de bonuscultuur niet ophoudt of dierenpolitie-agenten die hun baan opgeheven zagen direct na hun opleiding.

Wat drijft een samenleving met talloze onvervulde hulpvragen tot het uitsluiten van zoveel mensen uit het arbeidsproces terwijl deze mensen betaald worden via een uitkering?

De overheid denkt dat de oorzaak van de werkloosheid gezocht moet worden bij de werkloze. Die moet beter opgeleid en opgevoed worden. Het is de werkgever die 'werk geeft', maar dat doet de werkgever pas als de opbrengst hoger is dan de loonkosten. De overheid moet dus niet naar de werkloze kijken, maar naar de werkgever en zijn dilemma van de hoge loonkosten.

We hebben de arbeid onbetaalbaar laten worden. Niet door te hoge lonen, maar door enorme loonheffingen, die in feite een accijns op arbeid vormen. Neemt een werkgever personeel aan, dan moet hij op een modaal netto-inkomen van €1866,- nog eens €1011,- (= 54%) aan loonheffingen bijleggen). Dáárom nemen veel MKB-ondernemers geen personeel aan. Arbeid is te duur.

De Wet Werk en Bijstand (WWB) biedt voor de gemeente kansen om de werkgelegenheid naar eigen inzicht te stimuleren. Dat kan zij doen door de loonkosten voor ondernemers te verlagen zodat arbeid goedkoper wordt. Lagere loonheffingen maken arbeid fors goedkoper zonder dat nettolonen en koopkracht dalen. Lagere loonkosten betekenen meer werkgelegenheid, vooral in laagbetaalde banen. En dus minder uitkeringen. De ondernemer heeft minder investeringskosten.

Om de lagere overheidsinkomsten te compenseren, kan in Amsterdam een zogeheten Heffing Toegevoegde Waarde (HTW) worden geheven. De rijksoverheid verschaft Amsterdam budget voor de bijstand via de Wet Werk en Bijstand (WWB). De gemeente kan dit geld aanwenden zoals ze wil, bijvoorbeeld om mensen aan een baan te helpen.

Wie dus een bijstandsgerechtigde in dienst neemt, kan vervolgens loonkostensubsidie ontvangen die gekoppeld is aan de opbrengst van die in dienst genomen bijstandsgerechtigde. Naarmate de opbrengst toeneemt, daalt de loonkostensubsidie. Dit principe is uiteraard ook breder toepasbaar. De financiering van de loonkostensubsidie moet dan bijvoorbeeld uit het minimabeleid komen of het budget voor werkgelegenheidsbeleid of toeleiding naar arbeid.

HTW is dus een 'producentenbelasting', zoals BTW een ‘consumentenbelasting’ is. De producenten krijgen in ruil voor HTW veel lagere loonkosten. HTW-invoering zal gemiddeld kostenneutraal zijn voor de koopkracht (sommige prijzen dalen, andere stijgen). De HTW is de achterafbijdrage van de onderneming aan sociale zekerheid, pas geheven als de werknemer aan de omzet heeft bijgedragen. Dit levert minder ondernemersrisico op en research wordt bijvoorbeeld zo’n 30% goedkoper.

HTW kan tevens duurzaamheid bevorderen via HTW-aftrek bij duurzame inkoop en productie. Voor de overheid kan dat kostenneutraal door een iets hogere HTW te heffen op onduurzame activiteiten. CREED (UvA) berekende bij verlaging van loonheffingen een snelle BNP-stijging met 10%.

De WWB biedt Amsterdam alle ruimte tot snelle invoering van loonkostensubsidies. Een praktijkexperiment in Rotterdam onder de naam Prohef ('Productie Heffing') toonde aan dat een kleinschalige toepassing goed uitvoerbaar is en niet tot extra administratieve belasting van ondernemers leidt. Het leidt tot sneller investeren in nieuw personeel, maar ook tot het langer in dienst houden van personeel. Minder werkdruk en meer ruimte voor scholing van personeel en voor innovatie zijn het gevolg. Kortom, HTW helpt Amsterdammers aan het werk.

Als de kiezer een vuist maakt, zal de Amsterdamse politiek niet langer werkloos toezien.

Johnas van Lammeren
Lijsttrekker Partij voor de Dieren Amsterdam

Marianne Thieme
Voorzitter Tweede Kamerfractie Partij voor de Dieren

Piet van Elswijk
Economie op Mensenmaat, Stenden Hogeschool

Op 17 maart 2014 organiseerde de Partij voor de Dieren een informatieavond over Prohef in Amsterdam. Hieronder enkele foto's van de avond.