‘Stop met dieren uitbuiten, maak van Artis een opvang­cen­trum’

Wilde dieren van alle continenten middenin de stad bekijken voor het eigen plezier? Dat is dieronvriendelijk en niet meer van deze tijd, schrijft Anke Bakker van de Partij voor de Dieren.

Veel mensen vinden het moeilijk om in deze coronacrisis in huis te verblijven. Met de zomerse temperaturen trokken we er daarom toch op uit richting stadspark of natuurgebied. En als sociale wezens missen we het zien en aanraken van onze familie en vrienden. Mensen ervaren eenzaamheid of ‘huidhonger’.

In deze tijd is het dan ook makkelijker om ons te verplaatsen in dieren die levenslang in een te kleine ruimte zitten. Denk bijvoorbeeld aan een leeuw die in de natuur 80 kilometer per uur kan rennen, maar in Artis slechts een paar meter vooruitkomt. Of een olifant die graag leeft in een kudde, maar in een dierentuin weinig soortgenoten heeft.

Apathisch gedrag
Door gevangenschap ervaren dieren stress en vertonen apathisch en stereotiep gedrag. Toch blijft Artis grote dieren als olifanten houden. Vooraf zei een dierverzorger over de geboorte van het nieuwe olifantje in Het Parool: ‘Het lijkt erop dat dat zonder publiek gaat gebeuren. Dat zal ook raar zijn.’ Het is de wereld op z’n kop.

Het coronavirus zorgt voor meer nieuws uit de dierentuinen. Zo kun je in Japan videobellen met palingen, zodat de vissen hun sociale vaardigheden behouden. In New York raakte een tijger besmet met corona. Een Duitse dierentuin overweegt de dieren aan elkaar te voeren. En dierentuinen luiden de financiële noodklok.

Betonnen bakken
Het coronavirus maakt pijnlijk duidelijk dat de dierentuin een pretpark voor de mens is. Midden in de stad wilde dieren uit alle continenten bekijken voor het eigen plezier: dat is dieronvriendelijk en niet meer van deze tijd.

Wat is de functie van een dierentuin? Dierentuinen leggen zelf de nadruk op educatie, maar wat leer je kinderen met het tentoonstellen van wilde dieren in betonnen bakken? Deze parken suggereren dat het moreel rechtvaardig is dieren hun vrijheid te ontnemen, terwijl juist in deze tijd kinderen alles kunnen leren met video’s, games en apps over dieren in hun natuurlijke omgeving.

En het fokprogramma van dierentuinen dan, zodat dieren niet uitsterven? Ouwehands Dierenpark meldde bij de geboorte van het pandajong ‘blij en trots te zijn om op natuurlijke wijze bij te dragen aan het in stand houden van deze bedreigde diersoort’. Fokprogramma’s dragen daar echter nauwelijks aan bij. Van de vierhonderd panda’s die de laatste decennia in gevangenschap zijn gefokt, zijn er vijf uitgezet en leven er nog drie. En al veertig jaar is door dierentuinen geprobeerd de noordelijke witte neushoorn te redden, maar er kwamen amper jongen en nu zijn er wereldwijd nog maar twee vrouwtjes over.

Overschot
Dierentuinen fokken vooral voor de bezoekcijfers en om andere dierentuinen te bevoorraden. Jonge dieren scoren goed bij het publiek. Zo zorgt de pasgeboren panda voor media-aandacht en een kassa die rinkelt. Zo kopte het AD: ‘Pandagekte in Rhenen: winkeliers blij met geboorte’.

Aan de jonge dieren hangt echter een hoge prijs. Volgens Zembla worden in Europa jaarlijks drie- tot vijfduizend gezonde dierentuindieren als overschot afgemaakt. Wie werkelijk wilde dieren wil beschermen, moet zich inzetten voor het behoud van hun natuurlijke leefomgeving. De oplossing is niet de instandhouding van populaties in dierentuinen, maar het stoppen van natuurvernietiging en stroperij.

De gemeente Amsterdam geeft Artis jaarlijks subsidie – dit jaar 4 miljoen euro – zonder concrete eisen aan dierenwelzijn te stellen. En saillant detail: dat is meer dan het college in totaal uitgeeft aan alle dierenwelzijnsorganisaties in de stad bij elkaar.

Tijdelijke opvang
De Partij voor de Dieren wil een stop op het subsidiëren van de commerciële uitbating van dieren en vraagt al jaren om verbeteringen ten aanzien van dierenwelzijn in Artis. Per direct zou er gestopt moeten worden met het fokken van dieren. Bovenal zou Artis niet moeten functioneren als een pretpark, maar als een plaats waar dieren tijdelijk worden opvangen als dat niet in hun eigen leefgebied kan.

Artis is naast een dierentuin ook een botanische tuin en ontplooit mooie educatieve projecten zoals Micropia en het Artis-Groote Museum. We juichen het toe als Artis deze ontwikkeling doorzet en de dierentuin vaarwel zegt. Internationale voorbeelden zijn er al. Zo is de dierentuin van Buenos Aires omgevormd tot een ecopark, omdat het gemeentebestuur een dierentuin niet meer van deze tijd vindt. Wanneer volgt Amsterdam?

Dit opinie-artikel van Anke Bakker werd op 8 juni geplaatst in Het Parool.