Opmer­kingen Fauna­be­heerplan

In opdracht van de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland en de faunabeheereenheden Noord-Holland en Zuid-Holland is er een faunabeheerplan geschreven.”De aanleiding voor het schrijven was de groeiende schade aan de verkeersveiligheid en aan landbouwgewassen - vooral aan bloembollen en siergewassen - rond de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) (p 7)”. In dit stuk worden aangetoond dat afschot (de conclusie getrokken in het faunabeheerplan) niet voor vermindering van verkeersschade en landbouwschade zal zorgen.

Doelstelling

De doelstellingen van het beheer plan zijn dat er op de lange termijn wordt gestreefd naar 0 aanrijdingen en naar een getaxeerde schade van € 0,00.

Indien men wil uitsluiten dat er verkeersongevallen en schade met damherten en reeën plaatsvinden, zullen alle damherten en reeën moeten worden afgeschoten. Dit zal toch niet de bedoeling zijn. De vraag is of afschieten van een gedeelte van de damherten effectief is voor de verkeersveiligheid en schade aan lansbouw.

Schade aan landbouw

Uit de paragraaf afschot in Zuid-Holland blijkt dat ondanks een toename aan het aantal geschoten damherten (p. 55), de schade (zie figuur13, p. 38) toeneemt. Hoe meer afschot, des te meer schade. Desalniettemin stellen de schrijvers ‘dat naar wat bekend is, heeft het afschot op de landbouwpercelen in 2010 schade aan gewassen helpen voorkomen’(p. 55) De schade zou in 2010 lager zijn dan in 2009.

Verkeersveiligheid

Ondanks de toename van de populatie damherten constateert onderzoeksbureau Alterra een afname in het aantal aanrijdingen tussen 2006 en 2008. De toename in 2009 tot het niveau van 2006 verklaart Alterra(1) door: “de relatief strenge winter waardoor dieren vooral aan het eind van de winter (maart) meer op zoek gaan naar voedsel.”

Bovendien is het nog opmerkelijker te noemen dat de verkeersongelukken in 2009 en 2010 toenemen in NKZP ondanks afschot.(p 53).

Uit cijfers van de Dierenbescherming is te begrijpen waarom: Bij intensief afschot zal 50% vermindering (2) van ongelukken plaats vinden en bij hekken 87% vermindering. Conclusie is dat damhertwerend hekwerk werkt

Hekwerken werken

Het opmerkelijkst is, dat de afschot in dit plan gezien wordt als enige oplossing, terwijl de schrijvers van het plan zeggen dat, bij goed hekwerk afschot komt te vervallen (p 64). Dit kan niet anders opgevat worden dan dat hekken meer effectief zijn dan afschot. Bovendien staat in de contra expertise: “Wanneer de huidige situatie blijft bestaan met als enige bijkomende maatregel het plaatsen van hekwerken krijgt met een situatie waarbij de dieren volledig ingesloten zitten en er geen risico meer is op schade buiten het gebied. (p.14 “Gerritjan Meppelink, een van de opstellers van de betreffende bijlage bevestigt dit, maar mag zijn mening of dit een betere aanpak zou zijn dan afschieten, niet geven. Met de opdrachtgever is afgesproken dat de woordvoering alleen door de provincie Noord-Holland zal worden gedaan.)

Herten werken. Hekken moeten aan de onderkant 1 meter, met een hoek van 45 graden van de weg af ingegraven en 2,4 meter hoog zijn (3) . Als de herten over het hek kunnen springen is daarmee niet bewezen dat hekken herten niet kunnen tegenhouden. Dan is het hek niet hoog genoeg of staan niet goed gepositioneerd t.o.v. de duinen. Wanneer hekken goed zijn neergezet is de effectiviteit 100%.

Hekken kunnen echter soms stuk gaan of kunnen door bv. het ophopen van grond voor het hek in effectiviteit teruglopen. De geschatte meerjaren effectiviteit is 87%. Deze schatting is gebaseerd op meerdere literatuurstudies en wordt samengevat in het boek ‘Safe passages’ door Beckmann e.a.(4)

Gebrek aan intreedplekken door middel van een verhoging (heuvel) aan de wegkant van het hek kan zorgen voor extra verkeersonveilige situaties, omdat herten niet het leefgebied in kunnen.

De gemeente Amsterdam heeft tonnen geïnvesteerd in hekken en deze hebben al een groot effect gehad. Zo heeft Hillegom, waar wel een hek staat, minder last van gewasschade dan Noordwijkerhout, waar geen hek staat6 en is het aantal verkeersincidenten sinds het hekwerk langs de Zandvoortselaan staat sterk afgenomen 4,5 (en zie onderstaande kaart). Deze hekken zijn geplaatst om zonder populatiebeheer de omgeving veilig te houden. Hiertoe is Amsterdam nooit verplicht geweest, maar heeft deze investering in de geest van goed nabuurschap gedaan. Populatiebeheer zonder dat het hekkenplan is voltooid zou kapitaalvernietiging zijn.

Populatie damherten

In het plan wordt geconcludeerd dat de grote groei van de populatie damherten in de AWD zorgt voor alle overlast. De schrijvers van het plan menen, dat de groei ongecontroleerd door gaat. Ze schrijven, dat als de daling (van de populatie) er in statistisch gezien nog niet is, moet worden geconcludeerd dat de populatie nog groeit met een vast percentage. (p. 29) Dit is echter kort door de bocht. De daling kan immers al ingezet zijn of al jaren stabiel zijn, maar over meerdere jaren (nog) niet statistisch significant. Zo is de populatie het laatste jaar met slechts 8% gegroeid. In de laatste 5 jaar is het groei percentage van 24-29% slechts 1 maal gehaald.

In 2009 zijn 1084 herten geteld. In 2010 ligt dat aantal op 1178. Het lijkt erop dat de explosieve groei daarmee voorbij is en stabilisatie optreedt (5)

Aanbevelingen van de Dierenbescherming (6):[hierlink]

Om te komen tot een diervriendelijk, moreel en ethisch verantwoord beleid, waarbij afschot alleen in uiterste situaties toegepast wordt en alleen als dieren in nood zijn, is in eerste instantie een intentieverklaring voor dit type beleid noodzakelijk tussen alle natuurgrondeigenaren, Rijkswaterstaat, provincie en de betrokken gemeenten tussen Noordwijk aan Zee en IJmuiden.

Idealiter wordt het duingebied tussen Noordwijk aan Zee en IJmuiden, wat een oppervlakte van ca. 10.000 ha heeft, zo omrasterd met hekwerken dat overlast voor verkeer en schade aan gewassen tot een minimum beperkt worden.

Op wegen waar langzaam gereden wordt en die relatief rustig zijn worden wildsignaleringssystemen ingezet. Naast drukke provinciale wegen worden hekken geplaatst. Hekken worden voorzien van intreed plekken. Faunapassages zorgen voor verbindingen tussen gebieden.

Zolang het hekwerk geen feit is, zijn wildsignaleringssystemen en een schaderegeling bovenop de regeling die het Faunafonds heeft met boeren het meest effectief om overlast te beperken. De baten die verkregen worden uit wildtoerisme moeten daarvoor terugvloeien naar gedupeerden.

Referenties

Met dank aan de factsheet van de Dierenbescherming

1) Groot-Bruinderink & Lammertsma 2009 Faunabeheerplan Noord-Holland 2009: beoordeling damhert.
Alterra rapport 1930
Groot-Bruinderink et al. 2007 Damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen; effecten van beleid.
http://www2.alterra.wur.nl/Web...
2)Ooms 2010 Wildongevallen: Preventieve maatregelen en hun toepassingsgebied. NOVI Verkeersacademie
Beckmann et al. 2010 Safe Passages. Island Press. Washington

3) Ooms 2010 Wildongevallen: Preventieve maatregelen en hun toepassingsgebied. NOVI verkeersacademie
Beckmann et al. 2010 Safe Passages. Island Press. Washington

4) Ooms 2010 Wildongevallen: Preventieve maatregelen en hun toepassingsgebied. NOVI verkeersacademie
Beckmann et al. 2010 Safe Passages. Island Press. Washington

5)Van Breukelen 2010 Wildtellingen in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Waternet

6) Contact landelijke beleidsmedewerker fauna: femmie.kraaijeveld@dierenbescherming.nl
Contact afdeling Amsterdam: Heleen Jager: Kantoor@dierenbescherming.nu
Contact afdeling Haarlem e.o.: John van Oossanen: john@dbhaarlem.n